Zweden het 'beloofde land' voor Tata Steel: zo lang er hoop is, is er leven in de IJmond

300 miljoen euro. Paris Saint Germain kocht er voor iets minder (263 miljoen om precies te zijn) de Braziliaan Neymar van Barcelona van. Het kabinet trekt eenzelfde bedrag uit voor de cultuursector. Je kunt er niet één maar twee villa’s met een oppervlakte van 60.000 vierkante meter in de heuvels rond Los Angeles voor aanschaffen. Ook kun je er vijf seizoenen Game of Thrones op de betaalzender HBO van produceren. 

Conclusies

Tata Steel maakte in de laatste maand van dit jaar bekend 300 miljoen euro te investeren in het verminderen van de uitstoot van schadelijke stoffen. Je zou daar meerdere conclusies aan kunnen verbinden. Eén: het gaat de staalfabriek, ondanks de crisis, financieel gezien kennelijk voor de wind. Twee: Tata Steel neemt het milieu en de relatie met omwonenden serieus. Drie: beide.

Maar zo simpel is de uitkomst niet. Je zou namelijk ook kunnen stellen dat het concern de mensen in Wijk aan Zee, die al jaren klagen over stof- en stank- en geluidoverlast, al die jaren heeft genegeerd. Dat er veel te lang is gewacht met de maatregelen, zeker als je weet dat in de omgeving van de fabriek longkanker vaker voorkomt dan gemiddeld in Nederland.

Omwonenden brengen dat in verband met de fabriek. Zij worden hierin ondersteund door rapporten van het RIVM die hebben aangetoond dat zich in de uitstoot van de fabriek kankerverwekkende stoffen als lood en vanadium bevinden. Die kunnen vooral voor opgroeiende kinderen ernstige gevolgen hebben.

Maar toch: 300 miljoen. Er gaan dagen voorbij dat jij en ik het niet in onze portemonnee hebben. Concreet wendt Tata Steel de helft van het geld aan voor een zogeheten DeNox-installatie bij de pelletfabriek. Daarmee wordt een fikse verlaging van stikstof-emissies bereikt en zal de uitstoot van fijnstof en zware metalen worden teruggebracht. Ook zal één van de twee kooksfabrieken worden gerenoveerd. De fabriek krijgt een betere afdichting en er zal een nieuwe afzuigtechniek worden toegepast. Kosten: 50 miljoen euro.

Directeur Hans van den Berg zei dat hij hoopt dat de maatregelen ertoe zullen leiden dat de  mensen in Wijk aan Zee over een paar jaar een frisse neus kunnen halen.  De maatregelen gingen gepaard met ronkende teksten van de leiding van het concern: “We zijn ervan overtuigd dat we hiermee een belangrijke stap voorwaarts zetten met een significante vermindering van uitstoot en overlast als gevolg.”

Hans van den Berg herinnerde ook aan wat Tata Steel in 2020 vooruitlopend aan de nieuwe roadmap al heeft bereikt. Zo zouden de grafietregens door de bouw van een grafiethal, waarbij het kiepen van pannen met rosaslak indoor plaatsvindt, dit jaar al tot nul zijn gereduceerd.

De Dorpsraad Wijk aan Zee noemde in een reactie iedere stap die bijdraagt aan een betere leefomgeving er één. Toch hebben ze ook twijfels. Zo is een renovatie van kooksfabriek 2 al eerder aangekondigd en nooit geslaagd. Uitstoot van PAK’s en benzeen zullen een probleem blijven zolang de fabriek er staat. Ze willen zo snel mogelijk van de fabriek af. 

Antwoord

De investeringen bij Tata Steel zijn een antwoord op de eisen van de in februari geïnstalleerde milieu-gedeputeerde Jeroen Olthof. Met een rapport waarin hij zegt dat de provincie het toezicht op de staalproductie gaat intensiveren en streeft naar een duurzame fabriek, is hij voortvarend aan de slag gegaan met het Tata-dossier, een doolhof waarin zijn voorganger Adnan Tekin (ook PvdA) geen uitweg meer zag. 

Van den Berg deed de aankondiging van de mega-investeringen kort nadat het Zweedse SSAB interesse had getoond in een overname van de IJmuidense tak van het concern. De flirt van SSAB met Tata Steel lijkt voor nieuwe energie in de IJmond te hebben gezorgd, hoewel de plannen van de Zweden met de fabriek in IJmuiden niet bekend zijn, net zo min als de status van de vrijages. Maar de voortekenen zijn gunstig. SSAB draait in het noorden van Zweden met onder meer Vattenfall proef met een fabriek waarin groen staal wordt gemaakt.

Waterstof

In de HYBRIT-proeffabriek (Hydrogen Breakthrough Ironmaking Technology) wil SSAB over twintig jaar alleen nog maar staal produceren op basis van waterstof die met behulp van duurzame energie wordt gegenereerd uit waterkracht. Een overmatig CO2 ophoestende kooksfabriek zoals in IJmuiden zou dan overbodig zijn. Ook daarom de vraagtekens van de Dorpsraad bij de opknapbeurt. 

Volgens Van den Berg moet de 300 miljoen die Tata in het milieu investeert niet worden gezien als flirt met de ‘groene’ Zweden. Nogmaals, de plannen van SSAB met Tata Steel verkeren in het stadium van hofmakerij en wat de Zweden willen met de fabriek in IJmuiden moet nog blijken. Maar als inwoner van de IJmond moet je je soms ergens aan kunnen vastklampen en er dus van uit durven gaan dat Tata’s investeringen wel degelijk bedoeld zijn om in het gevlij te komen van de groene vakgenoten in Zweden.

Tempo

Je zou ze willen aansporen tot elkaar te komen in de plannen die leiden tot productie van staal zonder fossiele brandstoffen. En daar in 2021 een beetje tempo mee te maken. Dan hebben niet alleen onze kinderen maar ook de oudere generatie er misschien nog een beetje plezier van. Wie weet, hoop doet leven. 

Namens de IJmond-redactie van NH Nieuws wens ik u in 2021 iets om naar uit te kijken.