Wim Benschop mist zijn omgekomen dochter Hanneke nog elke dag. Vorig jaar op 30 april verongelukte de Alkmaarse (57) met haar zweefvliegtuig in Arnhem. Waarschijnlijk door een montagefout aan de rechtervleugel, blijkt nu uit onderzoek. Haar vader zag het drama met eigen ogen gebeuren. "We hebben haar ooit een vliegcursus gegeven, nu heb ik daar als vader soms spijt van."
Bijna een jaar na het tragische ongeluk van de ervaren vliegster Hanneke uit Alkmaar, zitten haar nabestaanden nog met veel vragen. Hoe kon het die bewuste dag toch zo gruwelijk misgaan?
In een onlangs verschenen kwartaalrapport beschrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) het meest waarschijnlijke scenario: Hanneke is neergestort door een montagefout en een slecht of niet uitgevoerde inspectie achteraf.
Haar vader Wim herinnert zich het ongeluk als de dag van gisteren. Het is 30 april 2023; Hanneke is dat weekend op voorjaarskamp met leden van de Eerste Zaanse Zweefvlieg Club uit Castricum. Ze vliegen die zondag vanaf vliegveld Terlet vlak bij Arnhem. Hanneke heeft een toestel van haar vader meegekregen.
Schuldgevoel
Met een totale vliegervaring van zo'n 350 uur en bijna duizend vluchten was zijn dochter geen groentje te noemen, verklaart Wim. "Vliegen spoelde haar hoofd schoon. In de lucht voelde ze zich vrij. Dat enthousiasme voor vliegen heeft ze van mij. Ik heb haar aangestoken. Dan voel ik me als vader achteraf toch een beetje verantwoordelijk."
Die middag maakt Hanneke zich klaar voor haar vlucht en stapt om 13.45 uur aan boord van het zweefvliegtuig. Ze stijgt op met behulp van een lierstart. Het toestel wordt dan met een kilometerlange staalkabel verbonden aan een lier en met een harde ruk opgelaten als een vlieger.
Wim, zelf een ervaren vlieger, loopt die dag als dienstdoende instructeur ook rond op het vliegveld. Terwijl zijn dochter aan haar vlucht begint, staat hij zo'n 400 meter verderop instructies aan een ander team te geven.
"Het ging zo snel dat ik niet zag dat het mijn vliegtuig was, met mijn dochter erin"
Wim is er met zijn hoofd niet helemaal bij. Een 'unheimisch' gevoel bekruipt hem en laat hem niet meer los. Alsof hij het onheil in de lucht voelt hangen: "Ik heb mijn taken overgedragen aan de andere instructeur en ben richting mijn auto gelopen. Ik weet niet waarom, maar ik moest weten hoe het mijn dochter ging."
Op zo'n 400 meter in de lucht wordt het zweefvliegtuig van Hanneke losgelaten. Ze cirkelt boven het terrein en maakt een paar bochten, maar vijf minuten na het opstijgen verliest ze de controle over het stuur, blijkt uit getuigenissen van haar clubleden.
Gierend geluid
Wim staat op dat moment bij zijn auto en ziet ook dat het vliegtuig in de problemen raakt. Vol verbazing en afschuw kijkt hij naar de ramp die zich boven hem voltrekt. "Met een suizend geluid en een enorme snelheid vloog het zweefvliegtuig voorbij. Wat doet die kist nu, dacht ik. Het ging zo snel dat ik niet zag dat het mijn vliegtuig was, met mijn dochter erin."
Hanneke probeert het vliegtuig stabiel te krijgen, maar raakt steeds verder in de problemen. Ze scheert met hoge snelheid langs een bomenrij, in de buurt van de landingsbaan. Omstanders beschrijven dat haar toestel op een bepaald ogenblik een spiraalduik neemt en een 'hoog' en 'gierend' geluid produceert.
"Ik zag het toestel optrekken, maar het draaide niet de kant op waar ze heen moest om te landen. Toen raakte de vleugel een boomtak, waardoor het naar voren kantelde en in een boom terechtkwam."
Wim hoort een doffe klap. Dan een akelige stilte. Hij belt de hulpdiensten en springt zijn auto in. "Ik reed zo dicht mogelijk naar de plaats van het ongeluk, maar kon door een hek niet verder rijden, dus daar ben ik overheen geklommen en te voet verder gegaan."
Als hij dichterbij komt, hebben de hulpdiensten zich al over Hanneke ontfermd. "Tussen de brokstukken zag ik twee ambulancebroeders die iemand reanimeerden. Pas toen ik dichter bij kwam en het kentekennummer op de staart zag, wist ik dat het onze dochter was."
Twee jonge kinderen
Ondanks verwoede pogingen kan het leven van Hanneke niet worden gered. "Ze zeiden dat reanimeren geen zin meer had, omdat ze geen hartslag meer had. Dan is het afgelopen. Toen werd gevraagd of ik afscheid van mijn dochter wilde nemen", reageert Wim. "Het was zo onwerkelijk. Ik dacht alleen maar: hoe vertel ik dit aan het thuisfront, aan haar twee jonge kinderen?"
Het zweefvliegtuig van Hanneke is compleet verwoest. De linkervleugel wordt los aangetroffen. De romp is op twee plaatsen gebroken. Van de neus en de cockpit is nog weinig over. Volgens het rapport is het opvallend dat het toestel niet in staat was op de baan te landen, gezien er genoeg ruimte was om de draai te maken.
(Tekst gaat door na foto.)
Bij een inspectie van het toestel na de crash lijkt een montagefout de oorzaak te zijn. De flaperon aan de rechterzijde, een stuurvlak achter de vleugel, zit niet goed aangesloten. 'Hierdoor ondervond de piloot mogelijk besturingsproblemen', staat in het rapport. 'Toen de flaperons in de landingsstand werden geplaatst, ontstond mogelijk een zodanige asymmetrische toestand, waarbij de piloot de controle over het toestel verloor.'
Zweefvliegtuigen worden vervoerd in trailers. Om die pasklaar te maken, worden de vleugels er van tevoren afgemonteerd, legt haar vader uit. "Piloten zijn zelf verantwoordelijk voor de montage en inspectie van hun toestel. Maar het is belangrijk dat er een paar extra ogen meekijken."
Check, check, dubbelcheck
Uit het onderzoek is niet naar voren gekomen of de juiste procedures zijn gevolgd bij het controleren van het toestel. Niemand van haar club kan bevestigen of en door wie de inspecties zijn uitgevoerd, verklaart ook haar vader. "Ik heb weleens gevraagd hoe dat zit, maar heb daar nooit duidelijk antwoord op gekregen. De verdenking is dat Hanneke die inspecties niet of onjuist heeft uitgevoerd. Daardoor kwam ze er pas in de lucht achter dat er iets mis was met het besturingssysteem."
Dat ook het rapport van de onderzoeksraad hier geen duidelijkheid in schept, voelt als een teleurstelling. "We willen graag duidelijkheid, maar die is niet gekomen. Ik neem de club niets kwalijk. Mijn dochter was als vlieger de eindverantwoordelijke voor de controle van het toestel, want zij ging ermee omhoog. Misschien was het slordigheid, maar het is in elk geval helemaal fout gegaan."
(Tekst gaat door na foto.)
Antwoorden krijgt hij misschien nooit, maar wat er die dag ook is gebeurd, zijn dochter komt niet meer terug. "We hebben drie dochters waarvan er twee niet ouder worden. Onze jongste overleed negen jaar geleden aan kanker", vertelt Wim.
Laatste rozen
Zijn dochter Hanneke laat een dochter van 15 en een zoon van 12 na. "Zij moeten door zonder hun moeder. Ze was gewoon nog veel te jong." Niet alleen haar familie, maar de hele buurt mist haar. "In de straat kende iedereen haar en was ze altijd erg behulpzaam. Kinderen die het moeilijk hadden, liepen naar Hanneke toe. Ze was een geweldige, lieve dochter en moeder. Zelfstandig en zorgzaam. We missen haar elke dag."
Dat alle buren tijdens haar uitvaart met een roos langs de weg stonden, zal Wim nooit meer vergeten. "Het verdrijft je verdriet niet, maar het maakt je als vader wel heel trots te zien dat je dochter zo veel indruk heeft gemaakt."