Bedrijven lozen op grote schaal giftige stoffen via de riolering

Met een soeplepel en een maatbeker bezochten inspecteurs van het waterschap afgelopen jaar 77 Noord-Hollandse bedrijven om hun afvalwater te controleren. Bij elk bedrijf werd er een schep water uit de put getrokken en naar het lab gestuurd.

Zorgwekkende stoffen

Hoe zit het precies? Bedrijven spoelen, net zoals mensen dat doen, water door de gootsteen. In de thuiskeuken gaat het meestal om onschuldig afwaswater, maar bij grote bedrijven zitten er hele andere stoffen in het afvalwater. Denk hierbij aan een cosmeticabedrijf dat PFAS gebruikt voor waterproof mascara, of aan lood in het afval bij een chemisch bedrijf. Die stoffen, ook wel Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) genoemd, zijn kankerverwekkend en verminderen de kans op vruchtbaarheid.  

De resultaten van het onderzoek zijn schrikbarend: maar liefst 80 procent van de gemonsterde bedrijven spoelt giftige stoffen door het riool. 62 van de 77 bedrijven lozen minimaal één ZZS. Het gaat om zware metalen zoals arseen en lood, maar ook om PFAS. Volgens het waterschap, dat het onderzoek in samenwerking met de omgevingsdienst uitvoerde, is de belangrijkste reden voor de vervuiling een gebrek aan toezicht. 

Toezicht

De omgevingsdiensten zijn sinds 2009 verantwoordelijk voor de controle op afvalwater van bedrijven, maar door een gebrek aan overzicht en capaciteit krijgen zij geen grip op de ‘indirecte lozingen’. Voor 2009 was het toezicht nog in handen van het waterschap, en gingen zij jaarlijks bij alle bedrijven langs met een af te vinken takenlijst. Maar sinds de omgevingsdiensten die verantwoordelijkheid hebben overgenomen, is het contact met de bedrijven grotendeels verloren gegaan.  

En dat is een groot probleem. Want als niemand bedrijven controleert op welke stoffen zij door de gootsteen spoelen, kunnen bedrijven ongestoord hun gang gaan. Met alle gevaren van dien, want die giftige stoffen belanden niet alleen in de natuur, maar ook in het Noord-Hollandse drinkwater. 

Het onderzoek bevestigt het beeld waar verschillende organisaties al jaren voor waarschuwen. Bedrijven lozen op grote schaal giftige stoffen en de betrokken instanties hebben vaak geen idee om welke stoffen het precies gaat. Dat wordt pas duidelijk als het eigenlijk al te laat is, waarschuwde drinkwaterbedrijf PWN vorig jaar. Zij zien al jaren een toename aan giftige stoffen en het lukt hen steeds slechter om alles eruit te zuiveren. 

Bewustwording

Met de pilot proberen het waterschap en de drie betrokken omgevingsdiensten nu het overzicht terug te krijgen. Het onderzoek is onderdeel van een bredere pilot, die in totaal 4 jaar zal duren. Tot dusver heeft het onderzoek 250.000 euro gekost. Voor het eerste deel van de pilot werden 21 branches bekeken. De inspectie onderzocht onder andere het afvalwater van cafés, ziekenhuizen, voedingsmiddelenbedrijven en slachterijen. Komende jaren zullen zij hun onderzoeksgebied uitbreiden. 

Uit het onderzoek blijkt ook dat bedrijven zelf ook niet weten welke stoffen zij precies wegspoelen. Volgens het waterschap moet er komende jaren dan ook meer bewustwording worden gecreëerd.