De Martinuskerk in Bovenkarspel was al geboekt, het Westfries Mannenkoor zou optreden en er zou een bekende Nederlander spreken. Maar een grote herdenkingsbijeenkomst voor de legionellaramp - nu vijfentwintig jaar geleden in Bovenkarspel - komt er niet. De stichting Veteranenziekte heeft het afgeblazen, onder andere omdat er te weinig medewerking was bij de gemeente Stede Broec. "We voelen ons in de steek gelaten", aldus Diana Snijder van de patiëntenorganisatie.
Er komt vandaag wel een herdenking bij het legionellamonument in Bovenkarspel waarbij burgemeester Ronald Wortelboer een krans legt. Maar dat is volgens Diana Snijder van de stichting geen 'waardige manier' om de ramp te herdenken. "Aan de andere kant is het ook kenmerkend voor het probleem. Er is te weinig aandacht voor deze sluipmoordenaar."
Het is alweer 25 jaar geleden dat er zich een stille ramp voltrok tijdens de Westfriese Flora. Honderden bezoekers van de overdekte bloemenshow in Bovenkarspel werden met de legionellabacterie besmet, via verneveld water uit een bubbelbad. Het bubbelbad was gevuld met water uit een brandslang die al lange tijd niet gebruikt was. Ook had de standhouder geen chloor in het water gedaan.
De gevolgen waren ingrijpend: 32 mensen kwamen om en honderden werden ziek. Het is de grootste uitbraak van de veteranenziekte tot op dat moment in de wereld. Veel overlevenden hielden er voor de rest van hun leven blijvende gezondheidsklachten over. "Mensen die het overleefd hebben, zijn nooit meer de oude geworden", vertelt Diana Snijder van de Stichting Veteranenziekte.
Intensive care
Snijder heeft daar zelf ervaring mee. Haar man Yves kreeg op 46-jarige leeftijd ook de veteranenziekte. Niet door een bezoek aan de Westfriese Flora maar in 2008, waarschijnlijk tijdens zijn werk als beveiliger in winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht. "Hij heeft 21 dagen op de IC gelegen en gevochten voor zijn leven."
Het stoort Snijder dan ook dat er bij de veteranenziekte meteen gedacht wordt aan iets van lang geleden dat in Bovenkarspel is gebeurd. En dat terwijl het aantal legionellabesmettingen- en uitbraken ieder jaar toeneemt. Ondanks de aangescherpte wet- en regelgeving na de ramp in het dorp. "In 2013 waren er 308 gevallen, vorig jaar waren dat er 909 en dan zijn alle cijfers nog niet compleet. Dat is toch schrikbarend?"
Bekijk hieronder de beelden van de herdenking van de legionellaramp in 2019 (tekst gaat verder onder de video):
Legionellaramp van 1999 herdacht in Bovenkarspel - NH Nieuws
De veteranenziekte is volgens Snijder een ondergeschoven kindje binnen de gezondheidszorg. Dat merkt ze aan alles. Brononderzoek wordt na een besmetting volgens haar niet of nauwelijks gedaan door de GGD. Ziekenhuizen weigeren informatiefolders van de stichting neer te leggen, en bij de huisarts wordt er niet snel genoeg getest op de ziekte.
"Met een simpele antigenen urinetest weet je vrij snel wat er aan de hand is", vertelt Snijder boos. "In landen als Spanje en Portugal testen ze standaard op de bacterie bij vermoedens van de veteranenziekte." Dat dit in Nederland niet gebeurt begrijpt ze dan ook niet. "Waarschijnlijk moet er eerst een ramp gebeuren voordat we in Nederland weer wakker worden."
Bewustwording over de ziekte is volgens Snijder van levensbelang. Ze zal dan ook bij de herdenking aanwezig zijn vanmiddag, want de ramp in Bovenkarspel mag nooit vergeten worden. Er is inmiddels een goed gesprek geweest met de gemeente over waar het is misgegaan, maar het verdriet is er niet minder om. "Wij wilden een waardige herdenking en dat is helaas niet gelukt", vertelt ze met de tranen in haar stem. "Ik heb veel nabestaanden af moeten bellen. Dat is gewoon erg verdrietig."
Reactie gemeente Stede Broec:
Volgens een woordvoerder van de gemeente Stede Broec is er bij het organiseren het een en ander misgegaan in de communicatie, zowel bij de Stichting Veteranenziekte als bij de gemeente. Want de wil om de ramp groots te herdenken, was er volgens een woordvoerder van Stede Broec zeker wel. Het is jammer dat de focus nu op deze kwestie komt te liggen in plaats van op het herdenken van de slachtoffers.
"Helaas is door zowel de gemeente als door de stichting niet adequaat gereageerd en doorgepakt. Er is daardoor een situatie ontstaan waarin we kennelijk op elkaar hebben gewacht omdat het niet duidelijk was wie, wanneer en waarover in actie zou komen. Uiteindelijk heeft de stichting zelf, zonder verder overleg, besloten de herdenking te annuleren. Ontzettend jammer en een gemiste kans, want het is natuurlijk een gezamenlijke verantwoordelijkheid."
Door alle vertraging is er volgens de gemeente te weinig tijd om een grootse herdenking te organiseren. "We betreuren deze ongelukkige samenloop van omstandigheden zeer. We hebben dit met elkaar besproken en na wederzijds begrip voor elkaars situatie hebben we de handen ineengeslagen. Wij zijn van mening dat de herdenking zoals die nu ingevuld is, waardig is en recht doet aan alle betrokkenen."