In het programma Gebruikte Stenen gaat NH langs bij bijzonder industrieel erfgoed. Gemeente Dijk en Waard heeft een rijke industriële historie, waarvan vandaag de dag alleen de zuurkoolproductie nog over is. Van de landbouwcoöperatie en de conservenfabriek resten alleen nog de gebouwen.
Er waren vroeger wel zeven zuurkoolfabrieken in Zuid-Scharwoude, vertelt Gerrie Groot. Hij is voormalig medewerker van Kramer Koolmeesters. Dat bedrijf is de enige overgebleven plek waar de witte kolen, die in de regio geteeld worden, verwerkt worden tot zuurkool.
Hand doorboord
In een Polygoon-filmpje uit 1942 is te zien hoe met de hand het hart uit de kool geboord werd. "Dat was echt een ramp", vertelt Groot: "Heel vaak boorden ze in hun hand. Hoe vaak ik niet heb meegemaakt dat iemand naar de dokter moest om z'n hand te laten verbinden." Dat komt tegenwoordig niet meer voor: het boren gaat nu machinaal.
Tekst gaat door onder de foto.
In de Noord-Hollandse conservenfabriek in Noord-Scharwoude worden geen blikjes meer gevuld. Sterker nog: van de hele fabriek is alleen de monumentale voorgevel nog over. Die vormt de trotse voorkant van een rij nieuwe woningen.
Waardeloze schat
Op het terrein staat verderop nog wél de directeurswoning. Daarin trof de huidige eigenaar in de kelder nog een kist met administratie. Vergeelde kasboeken en aandelen van rond 1900 vertellen over de tijd waarop hier volop gewerkt werd. De aandelen zijn geen geld meer waard, maar voor de gemeente of de historische vereniging ongetwijfeld waardevol.
In deze aflevering ook nog aandacht voor landbouwcoöperatie De Goede Verwachting. Die werd in 1916 opgericht door de lokale boeren en tuinders. De gezamenlijkheid bood de individuele agrariërs meer zekerheid en voordelen bij inkoop.
Overal in de provincie staan oude gemalen, fabrieken, pakhuizen en andere monumenten die herinneren aan onze geschiedenis. Herbestemming maakt dat die gebouwen een blijvende plek houden in ons landschap. In acht afleveringen toont de tv-serie 'Gebruikte Stenen' hoe rijk Noord-Holland aan industrieel erfgoed is en vertelt ze de verhalen die eraan verbonden zijn.
Bekijk alle verhalen op de themapagina.