Zaterdag staan de voetballers van Koninklijke HFC en de ex-internationals voor de 89ste keer tegenover elkaar in de Nieuwjaarswedstrijd. Wat weten we van deze traditie en wat is ervan over sinds de wedstrijd niet meer op Nieuwjaarsdag maar op de eerste zaterdag van het jaar wordt gespeeld?
Hoe is de Nieuwjaarswedstrijd ontstaan?
Het is een initiatief van de HFC-maatjes Karel Lotsy en Nico Bouvy. Na twee achtereenvolgende degradaties in 1920 en ’21 stellen zij zich ten doel de club weer terug te krijgen naar de eerste klasse. Oefenwedstrijden tegen sterke tegenstanders zijn daarvoor noodzakelijk. Zo komen de twee op het idee om te spelen tegen een elftal van oud-internationals (veel zijn dat er op dat moment nog niet, Oranje speelt de eerste officiële interland in 1905).
Het sparren tegen goede ploegen levert resultaat op. HFC (de toevoeging ‘Koninklijke’ kreeg de club pas bij het tachtigjarig bestaan) wordt in 1922 en 1923 kampioen en keert terug in de eerste klasse. Overigens, de Nieuwjaarswedstrijd in 1923 is niet de eerste gelegenheid dat de ex-internationals als team in actie komen. Ze hebben daarvoor al eens een oefenduel gespeeld tegen DFC uit Dordrecht.
Waar de kwaliteiten van Bouvy vooral op het veld liggen (hij schopt het tot international), komt Lotsy tot bloei achter de bestuurstafel. Hij is onder meer bekend als voorzitter van de KNVB én HFC. Lotsy, afgestudeerd als botanicus, heeft ook een voorname rol binnen de Nederlandse sportploegen die in de jaren '20 en ’30 deelnemen aan de Olympische Spelen.
Maar de meeste bekendheid bouwt hij op bij de voetbalbond, waar hij onder meer verantwoordelijk is voor de samenstelling van de selectie van het Nederlands Elftal. Na een magere periode wint de ploeg tussen 1930 en 1933 onder zijn leiding elf van de 21 interlands. Lotsy wordt geroemd om zijn psychologische kwaliteiten. Het begrip ‘donderspeech’ vindt zijn oorsprong in de opzwepende toespraken van Lotsy voorafgaand aan interlands.
Hoe verliep de eerste Nieuwjaarswedstrijd in 1923?
Voor HFC héél voorspoedig. De ploeg wint met 4-1. Er komen een paar honderd mensen kijken op het veld aan de Spanjaardslaan. Bekende spelers aan de kant van de Haarlemmers zijn Arie van Beekum en Frits Kuipers. Bij de oud-internationals spelen onder meer HFC ’er Ben Verweij, die voor de gelegenheid meedoet bij Oud Oranje, Just Göbel (keeper), Martin Houtkoper en Dirk Lotsy (een achterneef van Karel).
Na afloop van de wedstrijd verzamelen spelers van beide elftalen zich in de bovenzaal van De Kroon ‘alwaar het bestuur gezorgd had voor een keurig dinér en een strijkje. Er werden gloedvolle speeches gehouden, onder andere door Karel Lotsy’, aldus het jubileumboek van HFC. Een traditie is geboren. ‘Het plan om telken jare den eersten Januari te reserveren voor een dergelijke genoeglijke ontmoeting werd met gejuich begroet.’
Wat is de meest memorabele Nieuwjaarswedstrijd?
Er waren veel bijzondere wedstrijden. Zelden was een nieuwjaarswedstrijd saai: 0-0 is nog nooit voorgekomen. Er zijn uitslagen als 10-7, 7-6, 4-4, 6-3 en 3-6 in de archieven terug te vinden. Ook werden nieuwjaarswedstrijden soms onder extreem koude omstandigheden gespeeld, zoals in de ''Elfstedenwinter van 1963.
Om er toch één uit te pikken: 1944. Het is door de oorlog de eerste Nieuwjaarswedstrijd sinds 1938 en naar later zou blijken het enige duel tijdens WO II. De ontmoeting een jaar later wordt vanwege de dreigende situatie in Nederland namelijk weer afgelast.
De wedstrijd op 1 januari 1944 mag van de Duitse bezetter doorgaan mits Oranje niet in het oranje speelt. Ook is het zingen van het Wilhelmus verboden, dus het traditionele muziekkorps ontbreekt. Toch is de sfeer opgetogen. Iedereen is blij met dit uitje.
In het clubblad van HFC uit 2011 herinnert rechtsbuiten Pieter van Zeeland zich dat het publiek voor de wedstrijd spontaan het ''Wien Neerlandsch bloed door de ad'ren vloeit' inzet.
De oud-internationals treden aan in zwarte broekjes en witte shirts, de kleuren van de nationale Duitse ploeg. Er staan illustere oud-internationals aan de aftrap zoals Kick Smit van HFC Haarlem, keeper Leo Halle (‘de Leeuw van Deventer’) en de Feyenoorders Puck van Heel en Leen Vente. Het jonge HFC-elftal verliest met 2-1, maar mag toch trots zijn; de meeste ex-internationals zijn nog maar net gestopt en bijzonder fit.
Tekst gaat verder onder de foto.
Wat is er over van de traditionele Nieuwjaarswedstrijd?
De wedstrijd wordt sinds 2009 niet meer op Nieuwjaarsdag gespeeld maar op de eerste zaterdag van het jaar. Voor deze verandering is gekozen in de hoop zo meer ex-internationals van naam en faam te trekken. Een aantal van hen heeft laten weten 1 januari liever met het gezin door te brengen. Daardoor verschijnt in 2008 bijvoorbeeld een mager elftal op het veld. De ex-internationals verliezen met 6-1.
Aanvankelijk lijkt de nieuwe opzet te werken. Onder meer Pierre van Hooijdonk, Frank de Boer, Dennis Bergkamp en Patrick Kluivert trekken in 2009 het oranje shirt aan. Er komen 4500 mensen naar de Spanjaardslaan. Maar na enkele jaren neemt de belangstelling weer af. Het is tevergeefs wachten op het moment dat sterren als Robin van Persie, Dirk Kuijt, Wesley Sneijder, Rafael van der Vaart en Arjen Robben op 1 januari hun voetbalschoenen aantrekken.
tekst gaat verder onder de foto
Het elftal dat coach Sjaak Swart deze eeuw de wei in stuurt, heeft het steeds moeilijker. Logisch, want Koninklijke HFC is uitgegroeid tot een topamateurclub. De ploeg van trainer Gerjan Tamerus speelt in de tweede divisie, het derde niveau in Nederland. Om het krachtsverschil te beperken, treedt Koninklijke HFC sinds 2015 aan met spelers tussen de 37 en vijftig jaar van wie de meeste in het eerste hebben gespeeld, de zogeheten ‘Legends.’
Behalve de Nieuwjaarswedstrijd bij de mannen, spelen sinds enkele jaren de ex-Leeuwinnen een duel tegen een selectie van Koninklijke HFC. De oud-internationals staan onder leiding van Vera Pauw en Andries Jonker, respectievelijk oud-bondscoach en huidig bondscoach.
Met dank aan Hugo Bettink, oud-voorzitter, erevoorzitter en lid van de archiefcommissie van HFC. Bettink stond in de jaren zestig en zeventig namens Koninklijke HFC ongeveer tien keer in het veld tegenover de oud-internationals.
Sinds WO II vijf keer géén Nieuwjaarswedstrijd
De Nieuwjaarswedstrijd bestaat 101 jaar. Zaterdag wordt het duel voor de 89ste keer gespeeld. In totaal is de wedstrijd 11 keer niet doorgegaan. Na de oorlog is de wedstrijd vijf keer om vier verschillende redenen niet gespeeld. In 1967 was het veld onbespeelbaar. Acht jaar later ging er een streep door vanwege een brand die de tribune en kleedkamers van HFC in de as had gelegd.
De editie van 1992 ging niet door vanwege een ‘staking’ van de oud-internationals. Zij waren solidair met hun coach, oud-Ajacied Joop Stoffelen. Stoffelen werd aan de kant gezet omdat de KNVB wilde dat de oud-internationals onder de verantwoordelijkheid van de KNVB gingen spelen. Totdat moment was de regie geheel in handen van Stoffelen. Hans Eijkenbroek was zijn opvolger. Hij werd begin deze eeuw afgelost door Sjaak Swart en Ben Wijnstekers
In 2021 en ’22 was er geen Nieuwjaarswedstrijd vanwege corona,
Meer nieuws uit Haarlem e.o.?
💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit Haarlem en omgeving. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws.
📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/Haarlem.
🔔 Download de app en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt
📧 Stuur ons jouw tips op [email protected]
✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]