Is het nog wel veilig om te zwemmen in de Noordzee? Die vraag rijst nu blijkt dat zeeschuim langs de hele Nederlandse kust PFAS bevat. Eerder bleek al dat de giftige stof ook in de duinen zit. Toxicoloog Jacob de Boer pleit voor grootschalig onderzoek naar de mogelijke negatieve effecten op de mens.
De emeritus hoogleraar is zeer kritisch op het gebruik van de stof, die voorkomt in allerlei alledaagse producten, zoals anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. "Ik ben groot voorstander van het Europees verbod op PFAS wat nu op tafel ligt in Brussel."
Dat PFAS nu gevonden is in zeeschuim, stemt de Velsenaar niet gelukkig. "Daar maak ik me wel zorgen over. In de duinen is er ook licht verhoogd PFAS aangetroffen. Op de Waddeneilanden is dat hetzelfde verhaal, terwijl daar geen bronnen zijn. We moeten ons afvragen waar dat vandaan komt."
Wat is PFAS?
Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) zijn giftige stoffen die door de mens zijn gecreëerd. Ze zijn amper afbreekbaar en worden onder andere in verband gebracht met negatieve effecten op het immuunsysteem, verhoogd cholesterol en voortplantingsdefecten. Uit recent onderzoek van het RIVM is naar voren gekomen dat een groot deel van de Nederlandse bevolking door voeding en drinkwater al te veel PFAS binnenkrijgt. Elke extra blootstelling is daarom onwenselijk.
Als het waait, worden stoffen zoals PFAS uit het water geblazen, waarna het zich ophoopt in zeeschuim. De branding, die aan de Noordzeekust best heftig kan zijn, zorgt ervoor dat deze giftige stoffen in het schuim terechtkomen. PFAS bindt zich makkelijker aan het schuim dan in het zeewater, dus wordt in het zeeschuim veel meer gevonden dan in het zeewater.
Toch vindt De Boer het veel te vroeg om een negatief zwemadvies af te kondigen. "Wat we nu nodig hebben, is een betere studie." Volgens de hoogleraar zijn de onderzoeken die nu zijn gedaan te kleinschalig om een echte conclusie te kunnen trekken. Maar zorgen baart het aantreffen van de stof in zeeschuim hem wel. "Er moet goed naar gekeken worden, want het hoort daar niet te zitten."
Ook over het effect van PFAS op het zeeleven is nog weinig bekend. "Op de mens heeft het vooral effect op het immuunsysteem. Er is minder onderzoek gedaan naar wat de effecten zijn op organismen. Al de gehalten die we zien zijn nog erg laag, maar er moet wel naar gekeken worden." Er wordt wel PFAS in vis gevonden. "Maar de effecten daarvan op de vis zelf weten we nog niet."
Waken voor paniek
De Boer wil waken voor paniek. "Ik hoor het in de reacties om me heen, dat mensen zeggen: 'Is dat ook al giftig?'. Je hebt tegenwoordig zelfs PFAS-ontkenners. Ik wil mensen niet ongerust maken, dat is niet nodig."