Half jaar na woondeal nog geen schot in 'betaalbare' woningen: "Den Haag, help ons!"

Uit recente cijfers blijkt dat de nieuwbouw verder en verder instort. Dat ligt aan een stijgende rente, hogere grondstoffenprijzen en onzekerheid door onder meer de Oekraïne-oorlog en de val van het kabinet.

In de twee provincies was er bovendien vertraging vanwege nieuwe collegevorming. Na de provinciale verkiezingen – die op dezelfde dag waren als de ondertekening van de woondeals – volgde lange tijd de vorming van de nieuwe colleges. Die zetten uiteindelijk wel vol in op woningbouw, maar structureel bestuurlijk overleg was er in het eerste half jaar na de deals nog niet.

Stilstand

De meeste vertraging komt echter door de onverwachte val van het kabinet. "Gesprekken over extra geld dat we nodig hebben en de aanpak van de stikstofproblematiek zijn tot stilstand gekomen", zegt Floor Roduner, wethouder in Haarlem en voorzitter van het overleg van dertig bouwwethouders en twee gedeputeerden in de Metropoolregio Amsterdam (MRA).

Ook Roduner maakt zich zorgen over ontwikkelingen op de bouwmarkt en in Den Haag. Toch staat hij nog vierkant achter de bouwafspraken met het Rijk. "We hebben met die deal gezegd dat we in staat en bereid zijn voor die woningen te zorgen. Mits het Rijk zorgt voor goede randvoorwaarden. Die deal gaat over lange termijn en we hebben nu vertraging. Wat we goed voor elkaar hebben dankzij de deal, is dat we al weten waar we al die woningen kunnen bouwen. De woningen die we hebben beloofd, kunnen we realiseren. Maar, dan moet wel aan de randvoorwaarden worden voldaan. Projecten zijn opeens niet meer financieel haalbaar. Die woningen komen er wel, maar met vertraging. Dat is erg, want eigenlijk liepen we al achter."

'Help ons'

Roduner wijst erop dat je na een half jaar geen wonderen kunt verwachten. Het gaat om de lange termijn. En daarbij is het volgens hem ook juist in slechtere tijden gunstig dat de woondeals zijn afgesloten. Zo is er door het Rijk onlangs de Startbouwimpuls in het leven geroepen om de projecten uit de Woondeals financieel extra te ondersteunen. "Dat we daar gesprekken over hebben, komt voort uit de woondeal. Ik ga in december wel aan de minister uitleggen dat dat geld veel te weinig is. Mijn boodschap zal zijn: wij willen graag aan de bak, maar Den Haag: help ons."

Niet genoeg

De Startbouwimpuls bestaat sinds kort en daarmee wil het Rijk kansrijke projecten extra ondersteunen. Alleen, 249 gemeenten in Nederland meldden zich aan. Het bedrag van 250 miljoen euro is lang niet genoeg om de 3,3 miljard te betalen waar deze overheden gezamenlijk om vragen.

'Er gebeurt echt heel veel'

Wethouder Roduner snapt dat mensen denken: het gaat sinds de woondeals alleen maar verder achteruit en het gaat niet snel genoeg. Hij wijst erop dat een van de afspraken uit de deal inhoudt dat er zogeheten versnellingstafels komen. Alle betrokken partijen komen letterlijk samen om projecten zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen. De eerste bijeenkomst daarvan was vorige week, een half na afsluiting van de deal. De wethouder wil er echter niet aan dat het allemaal traag op gang komt. "Er gebeurt echt heel veel. En de bouw gaat ondertussen ook gewoon door."

Daarnaast baalt Roduner van de vertragingen, maar ziet hij ook pluspunten. "Ik heb niet de illusie dat de woondeal alle problemen gaat oplossen. En op de korte termijn maak ik me echt zorgen. We moeten met zijn allen ons best doen om de bestaande projecten over de streep te duwen. Liefst zonder terug te moeten naar de tekentafel."

Zeker twee zaken die voortkomen uit de woondeals stemmen hem hoopvol. Die versnellingstafels en de Startbouwimpuls. "Die versnellingstafels gaan de bouwstroom echt helpen te versnellen. Partijen gaan elkaar beter snappen. Leren wat voor de andere partij belangrijk is. Hoe regels en procedures sneller kunnen worden afgehandeld. Dat moet zijn vruchten gaan afwerpen."

Succes voor de bouw hangt heel erg af van de Startbouwimpuls, benadrukt Roduner. "Dat is een goed instrument. In oktober moeten we onze plannen inleveren. Ik zie alleen nu al aankomen dat die zwaar overtekend gaat zijn en ik hoop dat het Rijk extra budget vrijmaakt. In december zitten we bij minister: we willen graag die woningen voor je bouwen, vinden wij ook belangrijk, maar er ligt nog wel een rekening en kunnen we daar afspraken over maken."

Vertrouwen

Dan dreigt er nog dat het Rijk snel met de regio’s wil praten, want er zijn nog meer woningen nodig dan afgesproken. Roduner is wat terughoudend over die vraag. "Het gaat over onze inwoners, dus natuurlijk willen we dat. Dat iedereen een dak boven zijn hoofd heeft. Maar we zullen als regio niet zomaar zeggen: doe er maar wat bovenop. Eerst die eerste afspraken nakomen, zullen we zeggen. We zullen het Rijk erop aanspreken dat ze hun deel van de afspraak nakomen. Als we dat vertrouwen hebben, dan is er te praten."