Rif (21) gebruikte zijn tussenjaar om te breken met eenzaamheid

Rif zit ontspannen in de tuin van zijn ouders na een week vakantie in Duitsland met een paar vrienden die hij nog kent van de basisschool. Hij oogt jong voor zijn leeftijd. En dat was juist wat hem parten speelde, vertelt hij. Rif wil graag zijn verhaal vertellen. Het is een verhaal dat in eerste instantie niet veel afwijkt van andere jongeren. Maar hij had hulp nodig om uit de impasse te komen, waar zoveel scholieren in belanden na het behalen van het diploma voor het voortgezet onderwijs. 

Ondertussen heeft Rif geleerd en geaccepteerd dat sommige leeftijdsgenoten op een meer natuurlijke wijze met alle onzekerheden van het volwassen worden omgaan dan hij. "Ik ben goed in exacte vakken, in getallen en concrete oplossingen. Maar jezelf leren kennen is geen formule die ik er even op los kon laten gaan."

Rif's verhaal begint als hij in de vijfde van het vwo op het Kennemer Lyceum blijft zitten: "Op 0,5 punten haalde ik de norm niet. Ik denk dat ze me de klas over lieten doen, omdat ik me wat kinderachtig gedroeg." Hij weet van zichzelf dat hij anderen in de klas afleidde met het maken van grapjes. Een act die wel paste bij zijn jonge uitstraling. De twee jaren daarna is het vwo 'appeltje-eitje'. Maar door een nieuwe omgeving, mede versterkt door het corona-onderwijs op afstand, trok hij zich steeds meer terug. "Ik denk dat ik eenzaam was, hoewel ik me daar toen niet helemaal bewust van was."

Hij kiest voor een tussenjaar, maar dan zonder plan. Beetje werken, beetje niksen. Bij het baantje in de keuken daalt zijn zelfvertrouwen verder. "Ik durfde niet met collega's te praten, ik kreeg niet het gevoel dat ze me iets waard vonden." Dat tussenjaar leverde hem weinig inzichten op voor een vervolgstudie.

Zweverig

Stichting Breekjaar kwam op zijn pad via zijn moeder. Op een open dag ervaart hij met een spel dat er meer jongeren zijn die hetzelfde denken en voelen als hij. "Dat was fijn, dat je merkt dat erover gepraat kan worden. Maar ik twijfelde wel heel erg. Het leek me een beetje zweverig."

Oud & Nieuw bracht de doorslag. "Toen heb ik me maar gewoon ingeschreven." Het volgende tussenjaar wordt er één van diepe dalen en grootse hoogtepunten. Tijdens het eerste kamp leert hij dat het uiterlijk alleen maar het topje van de ijsberg is en dat onder de waterlijn angsten en dromen bij iedereen leven. "En als je me echt wilt kennen, moet je wel onder de waterlijn kijken." Daarnaast leert Rif hoe moeilijk het is om complimenten te geven en nemen. "We moesten dat in elkaars oor fluisteren. Dan komt iemand wel heel dichtbij."

Na een half jaar merkt hij toch dat hij nog geen echte vrienden heeft in zijn Breek-groep. "Dat is wel gek toch? Ik denk dat ik toen nog veel met mijn imago bezig was. Dacht dat ik de slimste was, een voorbeeldfunctie had en dat ik boven de rest stond."

Een reisperiode in het Breekjaar deed hij dan ook alleen, terwijl de rest met elkaar zes weken erop uit trok. Maar in de hostels in Marokko komt hij tot de ontdekking dat het helemaal niet moeilijk is om nieuwe vrienden te maken. En bij terugkomst merkt hij ook tot zijn verrassing dat hij zijn 'Breekvrienden' heeft gemist. 

Kwetsbaar en bullshit

Als hij dan verliefd wordt op een meisje in de groep, met wie hij toch geen relatie krijgt, leert hij verdriet delen met vrienden. "En dat je uit alles wel wat kunt leren. Dat een afwijzing niet erg is. Ik ben niet uit elkaar gevallen. Het stemmetje dat zei dat ik stom ben, was er niet meer."

Het zijn levenslessen die jongeren door Stichting Breekjaar onder begeleiding van coaches uit het onderwijs en de therapiewereld lerne. Ze hebben ervaring met jezelf kwetsbaar opstellen, maar ook met 'de bullshit eruit halen', zoals Rif heeft gemerkt. "En dat zegt die coach dan ook letterlijk tegen je, hè: 'Dat is bullshit'!"

De jongeren komen twee keer per week bij elkaar, samen met hun coaches. Daarnaast werken ze, om het dure traject van Stichting Breekjaar te betalen. Die negen duizend euro kan niet iedereen betalen. Ondanks subsidies is het voor de non-profit organisatie niet te doen om het goedkoper aan te bieden. "Maar", zo vertelt Rif, "je kan een financieel plan opstellen, en als je het echt niet kan betalen kun je aanspraak maken op het Breekfonds."

Te oud

Het is een dure levensles, die je ook al doende kan leren. Maar steeds meer jongeren komen onder druk te staan in een maatschappij waarin veel en snel gepresteerd moet worden. Dertigduizend jongeren stoppen in het eerste jaar van hun beroepsstudie, blijkt uit een onafhankelijk onderzoek dat het jubilerende Stichting Breekjaar heeft laten uitvoeren. Bij het merendeel van die dropouts ontstaan allerlei mentale problemen. En studie na studie proberen uit te zoeken wie je bent en wat je wilt worden, is ook niet gratis. 

Het stemmetje in Rif zijn hoofd is niet helemaal verstomd en zegt soms dat hij nu met 21 jaar wel 'oud' is. "Omdat ik me niet gedraag zoals ik vind hoe je zou moeten gedragen op je 21ste. Dan lig ik toch weer een keer tot het middaguur op bed filmpjes te kijken op een vrije dag. Want het Breekjaar lost niet in een keer alles op."

Maar nu weet hij wat hij moet doen, om weer uit die loop te komen en zich energiek en krachtig te voelen. "Een lijstje maken, boodschappen gaan doen, kamer opruimen." Of zoals hij bij Breekjaar heeft geleerd, 'zijn kampvuurtje aansteken'. Dat vuurtje gaat Rif vast later als meester doorgeven aan de leerlingen uit zijn toekomstige klas.