De vijfde editie van de ontdekkingswandeltocht Oer-IJ Expeditie, vandaag op Hemelvaartsdag, is mogelijk ook de laatste. Na dit jubileumjaar stopt sportorganisatie Le Champion de samenwerking met stichting Oer-IJ. Of de expeditie terugkeert en in welke vorm, is nog niet besloten.
Bij de Rijn denk je niet snel aan Noord-Holland. Toch mondde hier zo’n 4.000 jaar geleden een aftakking van de Rijn, vlak boven Castricum, uit in de Noordzee. Omringd door eeuwenoude kasteelruïnes, historische boerderijen en schilderachtige polders, ligt het 'onbekende' Oer-IJ gebied verscholen tussen Alkmaar, Haarlem, Zaanstad en Amsterdam.
Prehistorische bewoners bouwden hier zo'n 5.000 jaar voor de eerste jaartelling hun eerste nederzettingen. Rond 2800 v.Chr. was dit een uitgestrekt landschap met strandwallen, kwelders en kreken.
'Fascinerende geschiedenis'
De bodem zit vol informatie over de geschiedenis van de provincie en de bewoners van toen. "Het Oer-IJ is waarschijnlijk de meeste onzichtbare en ondergewaardeerde structuurlijn in Nederland. Terwijl het een fascinerende ontstaansgeschiedenis van het Nederlands landschap laat zien", aldus de provincie.
In het Oer-IJ gebied is veel terug te zien van de rol en invloed van water door de eeuwen heen. Water dicteerde de locaties voor de bouw van kastelen en forten. Met dijken en molens werden de polders drooggelegd, maar de omgeving kon ook onder water worden gezet om indringers buiten te houden.
Maar dan slibt de monding van het Oer-IJ dicht, en rond 1200 wordt de oude zee ingekaderd door de aanleg van de IJdijken. Water verandert langzaam maar zeker in land en de groei van dorpjes en steden versnelt. Uiteindelijk wordt daar het Noordzeekanaal gegraven.
Het door water en wind gevormde landschap is rijk aan verhalen. Om het gebied bij een breder publiek op de kaart te zetten, werd in 2016 de Oer-IJ expeditie in het leven geroepen. Wandelaars worden tijdens deze theatrale ontdekkingstocht meegenomen in de geschiedenis van dit gebied door gidsen en acteurs.
Vier routes
Het evenement van stichting Oer-IJ en sportorganisatie Le Champion trekt jaarlijks tussen de 2.000 tot 4.000 deelnemers. Er zijn vier routes van verschillende afstanden, die allemaal starten bij het archeologiemuseum Huis van Hilde, tegenover Station Castricum.
Maar na de editie op Hemelvaart trekt sportorganisatie Le Champion zijn handen van het evenement af. "Met jaarlijks duizenden wandelaars aan de start, vier geslaagde edities en een jubileumeditie op 18 mei, is deze doelstelling ruimschoots behaald. Wij nemen afscheid van het evenement, maar dat betekent niet dat het verdwijnt. De stichting gaat er mogelijk in iets andere vorm mee verder", reageert sportorganisatie Le Champion.
Landschap als erfgoed
Dat de belangstelling voor de Oer-IJ Expeditie nog steeds groot is, blijkt wel uit het aantal deelnemers die zich voor deze editie hebben aangemeld. Achter de schermen wordt daarom hard gewerkt aan een vervolg.
"We zijn het avontuur samen aangegaan om dit gebied meer bekendheid te geven. Deze samenwerking was voor een bepaalde periode. Met sponsors of met steun van de gemeente gaan we proberen het evenement voort te zetten. Maar nu zijn we vooral bezig met de aankomende editie."
De stichting zal zich hoe dan ook blijven inzetten voor het kwetsbare gebied. "Met de woningbouw wordt het historische landschap vaak opgeofferd. Door niet alleen te praten met gemeentes en ambtenaren, maar ook door het opzetten van activiteiten, zoals studies, excursies en rondleiding kunnen we bewoners wijzen op dit bijzondere gebied. Als je met een gids op pad gaat, kijk je anders om je heen."