Een buitenstaander zou een gigantische hoeveelheid zeer kritische vragen verwachten op een Tata Steel-bijeenkomst over de toekomst van het bedrijf. Maar net als vorige week bij de uitleg over het laatste RIVM-rapport was de sfeer bij die bijeenkomst in de Grote Kerk van Beverwijk mild of en positief-kritisch. Alleen Peter Zonneveld van de stichting Zeester vindt 'de risico's groot' van de ingeslagen weg. En: "Kooksfabriek 2 kan zeker 2 jaar eerder dicht dan Tata Steel wil", betoogt hij.
Zonneveld is niet zomaar de eerste de beste: hij heeft 43 jaar ervaring in de staalindustrie en dit plan voor Groen Staal komt grotendeels bij zijn stichting Zeester vandaan. Bij de stichting zitten veel oud-medewerkers van de Hoogovens. Hij ziet nog wel gevaren van de ingeslagen route: "Tata Steel neemt een risico met de nieuwe ovens die de hoogovens moeten vervangen. Als ze niet werken, en naar mijn mening bestaat die kans, heb je een probleem."
Tata Steel wil voor 2030 de eerste grote vergroeningsslag slaan. Het bedrijf wil één van de twee hoogovens vervangen door drie nieuwe elektrische ovens met twee ijzerreductie-installaties. Die draaien niet meer op de van kolen gemaakte kooks, maar eerst op gas, en hopelijk in 2030 of 2031 al op waterstof.
Als die nieuwe ovens in gebruik zijn, kan de veelbesproken kooksfabriek 2 dicht. Daarna moet ook de andere hoogoven worden vervangen door soortgelijke installaties en kan ook kooksfabriek 1 dicht.
Bekijk hier de explainer over het plan Groen Staal van Tata Steel. Tekst loopt door onder de video.
Tata wil verduurzamen, maar wat is groene staal? - NH Nieuws
In de Grote Kerk in Beverwijk was vanavond de eerste van vier zogenaamde 'participatiebijeenkomsten'. De vraag van Tata Steel en omwonenden is: wat moet er volgens jullie in de vergunningen voor de nieuwe, schonere fabrieken staan?
Voor de presentatie over dit plan bij de derde dia was, kwam er vanuit het ongeveer 100-koppige publiek, al de vraag: 'waarom sluiten jullie kooksfabriek 2 niet gewoon nu, als blijk van goede wil?' Maar het gebruikelijke antwoord volgt, dit keer uit de mond van de directeur van de duurzame transitie Jeroen Klumper: "Tata Steel wil ook dat die fabriek sluit, alleen nu kan dat nog niet."
Nauwelijks een paar slides verder komt de volgende kritische vraag: waarom een fabriek om nieuw staal te maken, waarom niet één om oud staal weer te recyclen tot nieuwe producten? Het antwoord: staal is eigenlijk te goed, er komt te weinig 'oud' staal terug om aan de vraag voor nieuw staal te voldoen.
Weinig kritische vragen
Veel mensen die hun gezicht laten zien hebben op de één of andere manier te maken met Tata Steel, en dan niet alleen als omwonende. Als (oud-)medewerker, als gemeenteraadslid of als medewerker van de provincie of zijn Omgevingsdienst. Op de kritische noten van bekende constructieve criticaster Zonneveld van de Tata Steel welgevallige stichting Zeester na, blijven de echt kritische vragen toch wel verrassend uit.
Misschien zelfs wel tot onvrede van één van de vrouwen die namens Tata Steel aan de 'thematafels' vragen beantwoordde en zorgen van bezoekers probeerde weg te nemen. "Als ze nu zeggen: 'ik vind het belangrijk dat Tata Steel bij de nieuwe vergunning binnen alle WHO-normen blijft', dan kunnen we daar iets mee. Sterker nog: nu is de kans."
"Het gaat over de toekomst van het bedrijf, waar zijn de jonge mensen?"
René Hekkens, inwoner van Beverwijk en medewerker van Tata Steel valt nog iets anders op: "Het gaat over de toekomst van het bedrijf, waar zijn de jonge mensen?", vraagt hij zich af.
Hoewel, één jonge man maakt zich toch wel grote zorgen over het verhaal dat de nieuwe ovens in 2030 of 2031 op waterstof kunnen draaien. "Kunt u mij garanderen dat dat tegen die tijd lukt? Dat gaat volgens mij miljarden kosten. Wie gaat dat betalen? Hoe haalbaar is dat?"
"U heeft een punt als u zegt: die waterstof is er vandaag niet", begint Klumper zijn enigszins cryptische antwoord. "Maar als het moet voor het klimaat, en het moet voor het klimaat, dan gaat het lukken. Kan ik het u garanderen? Nee."
Onveilig
In een brief uitten milieuorganisaties maandag wél stevige kritiek op de plannen van Tata Steel. Deel van het commentaar van Greenpeace, IJmondig, FrisseWind, Gezondheid op 1, Milieuplatform IJmuiden Noord en de Dorpsraad Wijk aan Zee is dat mensen niet naar de participatiebijeenkomsten durven gaan door berichten van de afgelopen tijd.
Ze schrijven: "Kritische omwonenden voelen zich onveilig om te participeren in een proces geleid door Tata Steel. Met Tata Steel als aanspreekpunt wordt dan ook voorbijgegaan aan de basisvoorwaarde bij participeren: draag zorg voor een veilige gespreksomgeving. De uitgelekte bedreigende berichten door OR-leden en medewerkers bevestigen opnieuw wat de heersende bedrijfscultuur bij Tata Steel is en hoe er over bezorgde burgers wordt geoordeeld."
Meer bijeenkomsten
Er zijn later deze en volgende week nog drie andere bijeenkomsten: morgen in restaurant Bleij in Heemskerk, donderdag in café de Zon in Wijk aan Zee en 17 april in het Telstar Stadion in Velsen-Zuid. Op 19 april is er ook een online dialoog “In gesprek met Tata Steel”.
In Wijk aan Zee wordt de discussie misschien wel iets scherper op de snede gevoerd: dan zou Marjan Minnesma van Urgenda ook komen.