Door de klinkende verkiezingsoverwinning heeft nieuwkomer BoerBurgerBeweging (BBB) in één klap een invloedrijke positie veroverd in de Noord-Hollandse politiek. Negen BBB'ers zullen de komende jaren mede de koers van het provinciaal beleid bepalen. Maar bij het beslissen over boerenzaken kunnen eigen belangen en provinciale belangen door elkaar heen gaan lopen. Volgens de integriteitsregels van de Provinciale Staten mag je namelijk niet stemmen over zaken die je persoonlijk aangaan.
Wat zeggen de regels?
In de Noord-Hollandse gedragscode voor Statenleden staat het volgende: Soms moet een politieke ambtsdrager stemmen over een onderwerp waar hij direct of indirect persoonlijk bij betrokken is. De Provinciewet noemt dat ‘een aangelegenheid die hem rechtstreeks of middellijk persoonlijk aangaat of waarbij hij als vertegenwoordiger is betrokken’, of ‘de vaststelling of goedkeuring der rekening van een lichaam waaraan hij rekenplichtig is of tot welks bestuur hij behoort’.
In deze gevallen mag de betrokkene niet deelnemen aan de stemming. De verantwoordelijkheid daarvoor legt de Provinciewet allereerst bij de betrokkene zelf. In een reglement van orde kunnen nadere bepalingen hierover worden opgenomen. Daarnaast bepaalt de Algemene wet bestuursrecht (art. 2:4) dat het bestuursorgaan zijn taak zonder vooringenomenheid dient te vervullen.
"Het moet dan wel echt om een maatregel gaan die de persoon specifiek raakt", legt Geerten Boogaard uit. Boogaard is hoogleraar Decentrale Overheden aan de Universiteit Leiden.
Pas als het gaat om een maatregel die het Statenlid in het bijzonder raakt, is het oppassen geblazen. "Dan komt de belangenverstrengeling om de hoek kijken." Over algemene (boeren)zaken mogen boeren gewoon meestemmen, benadrukt Boogaard. "Want als je een auto hebt, mag je ook stemmen over maatregelen op de weg."
Hoeveel boeren telt BBB?
Als de negen zetels van de BBB op volgorde van de kieslijst worden verdeeld, houdt dat in dat er drie leden met een agrarische nevenfunctie een zetel krijgen.
Allereerst de nummer één, Ingrid de Sain. Naast lijsttrekker van de BBB is ze ook melkveehouder. Samen met haar man houdt ze 165 koeien en kalveren in Schellinkhout. Op nummer zes staat Aletta den Boer. Zij heeft een melkveehouderij en runt een B&B vanuit haar boerderij in Ouderkerk aan de Amstel. En op nummer 9 staat Gert Vendrig. Hij is melkveehouder in Amsterdam.
Statenleden zijn parttime-politici. Naast hun vertegenwoordigende werk hebben zij ook een ‘gewone’ baan. Zoals bijvoorbeeld melkveehouder. "En dat is precies de bedoeling", onderstreept Boogaard. "Het idee is juist dat bijvoorbeeld boeren in de Provinciale Staten kunnen meebeslissen over het agrarisch beleid."
Zolang het gaat om algemeen beleid. Alleen als er een rechtstreeks af te leiden eigenbelang is, dan moet het Statenlid zich onthouden van het stemmen.
Belangenverstrengeling
De boerenbelangen en volksvertegenwoordiging liepen al eerder door elkaar heen in Noord-Holland, bleek uit onderzoek van NRC. Landelijk stemden er, de afgelopen jaren, achttien boeren mee met besluiten over het stikstofbeleid. Een aantal Statenleden bespreekt en dient moties in met betrekking tot het stikstofbeleid. Zo ook het Noord-Hollandse Statenlid Willemien Koning-Hoeve (CDA). Naast Statenlid is zij ook melkveehouder in Oudkarspel en was ze tot januari 2022 landelijk voorzitter van LTO Vrouw & Bedrijf.
"Maar er wordt al snel een zweem van integriteitsschending overheen gelegd", vindt Boogaard. "Zolang het om algemene maatregelen gaat, is het geen probleem."
Reactie Ingrid de Sain
Ingrid de Sain, lijsttrekker van de BBB in Noord-Holland, voorziet geen problemen met stemmen. "Want je stemt voor een sector en niet voor een individueel bedrijf. We hebben het er hier binnen de partij uitgebreid over gehad. Ik ben zelf boerin, dus als er iets langskomt wat echt mijn bedrijf aangaat dan mag ik niet stemmen. Dat is logisch."
"Maar je gaat natuurlijk voor het belang van de provincie, en niet voor het individuele belang."