Negentien vrouwen eisen erkenning voor leed veroorzaakt door Bloemendaalse nonnen

Elke dag onbetaald wassen, strijken, schoonmaken en kleding naaien voor het Koninklijk Huis en Vroom en Dreesmann. De vrouwen die in het Bloemendaalse klooster zaten, hebben verschrikkelijke herinneringen aan de periode tussen 1951 en 1979. Persoonlijke spullen werden ingenomen, met elkaar praten was verboden en sommigen mochten hun eigen naam niet houden.

De muren waren hoog, en wie toch ontsnapte werd weer teruggebracht. Niemand zat daar vrijwillig. Het klooster was in die tijd een soort jeugdzorg, waar kinderen naartoe werden gebracht die niet meer thuis konden wonen.

Jeugdgevangenis

De tijd in het klooster heeft de rest van hun leven bepaald. "Ik kan nog steeds niet slapen zonder lampje aan", vertelt Joke de Smit. Ze was uit huis geplaatst omdat haar stiefvader haar misbruikte. Hij moest de cel in, Joke naar de nonnen. Eerst in Bloemendaal, later in Zoeterwoude. "Ik ben gestraft."

Vrijdag stapt De Smit samen met achttien andere vrouwen naar de rechter. Ze eisen erkenning voor de misstanden en voor al het onbetaalde werk en leed wat hen is aangedaan door de zusters van de Goede Herder. De Smit is 'behoorlijk nerveus', maar ze weet waar ze het voor doet. "Dat ze eindelijk eens toegeven dat ze hartstikke fout zijn geweest en dat ze ons leven verpest hebben. Niet alleen daar, maar ook daarna."

Het gaat haar niet om het geld. Eerder ontving ze 5000 euro schadevergoeding. "Van dat geld heb ik 2000 euro opzij gezet voor mijn begrafenis, de rest heb ik weggegeven."

Deze zaak richt zich op twee instellingen: die in Bloemendaal en die in Anger, Frankrijk. Liesbeth Zegveld is de advocaat van de vrouwen en wil dat het leed wat deze vrouwen is aangedaan, erkend wordt. Over de hoogte van de schadevergoeding kan ze niks zeggen. Maar ze wil dat de vrouwen het loon voor hun werken alsnog ontvangen. 

De afgelopen jaren is er meer aandacht gekomen voor de leed van de vrouwen. Zo verscheen in 2019 het rapport 'Gedwongen arbeid bij De Goede Herder', van Guus Heerma van Voss (hoogleraar sociaal recht in Leiden) en Mijke Houwerzijl (hoogleraar arbeidsrecht in Tilburg), waaruit bleek dat na de Tweede Wereldoorlog duizenden meisjes zijn uitgebuit door de zusters. Minister Sander Dekker zei naar aanleiding van dat rapport dat de meisjes van de Goede Herder recht hebben op 'excuses, erkenning, hulp en ondersteuning van de overheid'.

Verjaring

Bij deze rechtszaak moet duidelijk worden of de zaak verjaard is, zoals het kerkgenootschap zelf stelt. De nonnen die nog leven zijn 92, 93 en 103 jaar oud. Volgens Pieter Nabben, de advocaat van het klooster, is het niet mogelijk om de zaak met een bril van nu te beoordelen. "Het was een hele andere tijd, in een verzuilde wereld, waarin een strenge opvoeding normaal was."

Hij zegt dat de zusters geschokt waren toen zij hoorden wat hen werd verweten. "Zij hebben gehandeld uit barmhartigheid, omdat ze iets voor de meisjes wilden doen. En de meisjes waren vaak jeugddelinquenten of slachtoffers van misbruik, die onvrijwillig bij de zusters werden geplaatst. Het is dan heel moeilijk om het goed te doen."

Volgens Zegveld is de zaak niet verjaard. En één overwinning is al behaald. "De vrouwen kunnen nu gezamenlijk doen wat ze alleen niet konden. Of durfden."