Drie geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen

‘Kerk ben je samen’, is het idee van de oecumenische viering. In Medemblik vieren de doopsgezinden, katholieken en protestanten het al meer dan veertig jaar, de ene keer in de Sint-Martinus, de andere keer in de Bonifatius. Deze zondag ontmoeten de leden elkaar in de kleinste van de drie; de Doopsgezinde Vermaning in de Tuinstraat. 

Op sterven na dood

Binnen is er plek voor ongeveer vijftig mensen en vandaag zijn alle plaatsen bezet. Dat is uitzonderlijk, want normaal gesproken komen er ongeveer veertien mensen naar de kerk. Het aantal diensten is al teruggeschroefd naar één keer per twee weken. In Den Helder, Twisk en Wormer zijn de doopsgezinden er de afgelopen jaren allemaal mee opgehouden. 

“We zijn op sterven na dood”, zegt Jelle Waringa, dominee van de doopsgezinden, na afloop van de viering. Hij is de jongste van alle aanwezigen.“Het doet me soms een beetje denken aan dat orkest in de Titanic. Die blijven ook doorspelen terwijl het schip zinkt.”

Tekst gaat verder na de foto.

Alie Terpstra, lid van de protestantse gemeente, gaat nu tien jaar naar de kerk en heeft in al die tijd nog 'geen doop of bruiloft meegemaakt'. De kerkenraad gaat de komende tijd samen met de kerk van Opperdoes op zoek naar een nieuwe dominee: beide kerken zijn te klein geworden voor een eigen dominee. Truus Smoor zit in de benoemingscommissie. “Hij of zij moet wel van begraven houden."

De oecumenische viering roept dan ook de vraag op; ‘kan dat niet vaker, samen in één kerk?’ De protestanten, katholieken en doopsgezinden delen immers hetzelfde probleem; er komen steeds minder mensen naar de kerk, terwijl het onderhoud van het gebouw steeds duurder wordt.

Gezamenlijke dienst

Waringa bespreekt tijdens de dienst het werk van de Litouwse Joodse filosoof Levinas, de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter, en hun ideeën over de ontmoeting met de Ander. Samen ben je kerk’, lijkt hij te zeggen. Toch betwijfelt hij of een gezamenlijke viering de oplossing kan zijn, vertelt hij na afloop. Een samenwerking met de protestanten wordt volgens Waringa weliswaar ‘besproken’, maar er spelen ‘een hoop emoties’. Liever zoekt hij eerst de samenwerking op met andere doopsgezinden in de regio, zoals met Schagen. 

De zondagochtend delen met de katholieken lijkt hem ingewikkelder: 'de doopsgezinden zijn van oudsher anti-autoritair' en de katholieken laten anderen niet toe bij de eucharistie. Bij de dienst van vandaag ontbrak de eucharistie en dat was voor de meeste katholieken een reden om thuis te blijven. Van de vijftig aanwezigen waren er vijf katholiek.

Tekst gaat verder na de foto.

De kerkgangers zijn verdeeld over het onderwerp. Alie Terpstra voelt zich wel thuis bij de doopsgezinden, vertelt ze zachtjes. “Meer dan bij de katholieken, die zijn zo hiërarchisch.” Maar op de vraag of de protestanten samen zouden willen met de doopsgezinden reageert ze vertwijfeld. Het zou op zich kunnen, maar ook zij gaat liever op bezoek bij andere protestantse gemeenschappen in de regio. 

Els Hofman heeft vandaag bewust mensen van een andere gemeente opgezocht, vertelt ze terwijl ze de koffiekopjes afwast. Ze hoopt dat de drie groepen door de oecumenische diensten wat naar elkaar toegroeien. “Want van mens tot mens zijn er geen verschillen. Ik denk dat we precies hetzelfde willen: iets met elkaar delen.“

De pastorie

Na afloop van de dienst is pastoor van Dril al naar huis. Hannie Huttinga, lid van de protestantse kerkraad, bezoekt hem in de pastorie. Ze denken er grotendeels hetzelfde over: de verschillen zijn groot, maar de onderlinge banden zijn warm. 

Een van de kerkgangers had die ochtend aan de pastoor gevraagd of het niet tijd was om de vieringen voortaan altijd samen te doen. Van Dril vond dat toch een beetje te ver gaan. “De diensten zoals vandaag voelen toch ergens ongemakkelijk. Iedereen moet zich erin herkennen; gebed voor die, zingen voor die en preek voor die. En dan herkent uiteindelijk niemand zich helemaal.” 

Tekst gaat verder na de foto.

Een gedeelde dienst met de katholieke kerk lijkt Huttinga in de eerste instantie ‘lastig’. De protestanten mogen niet aan de eucharistie deelnemen, de homoacceptatie loopt achter en vrouwen mogen geen priester worden. Bij de protestantse kerk is daar veel meer ruimte voor. 

Samen in één gebouw zou nog wel kunnen, zeggen beide. 'Maar dan wel bij ons', zegt de pastoor. "Ik denk eerder bij ons", zegt Huttinga. 

Als Huttinga vertelt dat haar broer een paar jaar geleden naar Lelystad verhuisde, waar ze maar één kerk hebben gebouwd, veren ze allebei op. Voor een voldongen feit staan, zonder daar zelf voor te hebben gekomen, zou misschien niet eens zo erg zijn. “Als er geen kerk zou zijn, en we zouden opnieuw kunnen beginnen, dan zit je niet meer vast aan die verstikkende tradities en zou er meer mogelijk zijn”, zegt de pastoor. 

Een paar uur eerder kwam Waringa tot eenzelfde conclusie. “Fik zou een zege zijn."