Weet je nog? Stranden overspoeld met mosdiertjes, onderzoekers duiken er nu in

Over mosdiertjes is helemaal niet veel bekend. Een hele kolonie van de diertjes lijkt op een stuk mos, vandaar de naam. "Ze zijn heel klein, ze leven in onze zeeën. Ze zijn er wel, maar hebben geen grote impact", zegt Nauta. Ook hij keek er dus van op toen de Nederlandse stranden ineens bezaaid lagen met de dieren.

"Het is echt heel bijzonder om mee te maken", zegt Nauta. "Het triggerde bij ons iets van: hoe kan dit, hoe gebeurt dit?"

"Het leuke aan die mosdiertjes, het is een heel grote groep aan organismen, maar ze krijgen heel weinig aandacht", zegt Nauta. "Ik ben zelf ook geen mosdiertjesexpert, maar zeewieronderzoeker."

Visserij

Hoewel de kleine organismen in principe weinig kwaad kunnen, leveren ze wel moeilijkheden op voor de visserij. De enorme massa beestjes zorgen dat visnetten sneller vol raken en ook meer onderhoud nodig hebben. Daarom gaven de gemeentes Ameland en Katwijk opdracht voor onderzoek naar de diertjes.

Nauta: "De grootste hinder in de visserij zit voor de Hollandse kust vanaf Hoek van Holland tot Den Helder. Verder op zee wordt het minder. Vissers hebben last van dichtgeslagen netten vanwege de kuilen vol met mosdiertjes. Daardoor gaat de vangst en de productie omlaag."

"Er was echt heel weinig over ze bekend vóór dit onderzoek. In Nederland hadden ze tot voor kort helemaal geen impact, maar in het Middellandse Zeegebied kwamen ze wel meer voor. Dat intrigeert. Hoe kan het dat die extreme massa's zich bewegen, in grote mate passief, over de bodem?"

Een mogelijke verklaring voor de spontane komst van de mosdiertjes is de watertemperatuur. Nauta: "Het marinesysteem is temperatuur-gestuurd: onder de 12 graden gaat alles in winterstand, boven de 14 graden krijg je voorjaarsbloei, ontwikkeling. Een verandering in temperatuur, al is het maar een tiende graad, kan effect hebben."

Eerder werd gespeculeerd dat de windmolens op zee een mogelijke oorzaak waren voor de komst van de mosdiertjes. "Het is nu wel duidelijk dat het niet daarvandaan komt", zegt Nauta.

"We zien sowieso die klimaatverandering: we zien warmwatervissen steeds meer hier komen. Een ander mooi voorbeeld zijn de zeepaardjes, die zag je in 2018 bijna niet. Je ziet ze nu in tientallen aanspoelen."

Die toename heeft nog maar in beperkte mate impact op het ecosysteem in de Noordzee. Nauta: "Er zullen altijd soorten profiteren en negatief beïnvloed worden. Een positief voorbeeld is de zuiderzeescheefslak. Daarvan werd lang gedacht dat hij uitgestorven was, maar die soort eet mosdiertjes. Dus nu zien we ze weer meer."

De negatieve impact geldt vooral voor dieren die in de bodem leven, zoals schelpdieren. Die pompen vers water uit de zee. Nauta: "Als jij in de grond leeft en je krijgt ineens een dak aan rotzooi op je hoofd. Ze zijn toch afhankelijk van dat water, dat kan niet met zo'n dak van mosdiertjes."

Vogels

Van bovenaf gezien hebben vogels op het strand hetzelfde probleem. Strandlopertjes kunnen bijvoorbeeld moeilijk door de deken van mosdiertjes heen pikken om bij hun voedsel te komen.

Wat de langetermijneffecten gaan zijn, is nog afwachten. Nauta: "Het is vooral kijken: hoe gaat het zich ontwikkelen. Sinds de afgelopen 2,5 jaar zien we massaal mosdiertjes, maar het is heel lokaal. Vogels zijn mobiel dus ze kunnen makkelijk verplaatsen."

Het rapport wordt naar verwachting eind januari overhandigd aan de opdrachtgevers en een maand later openbaar gemaakt.