Twee deelkastjes op één vierkante kilometer en de spullen zijn 'niet aan te slepen'

Soms staat Jeannette van der Wel, als zij de voordeur uitloopt van haar huis aan de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord, meteen oog en oog met iemand in haar tuin. Die is er dan voor een pak pasta, een fles shampoo of hondenvoer.

Daar kijkt Van der Wel niet van op, ze juicht het zelfs toe: aan de zijmuur van de woning hangt het zogenaamde geef- en neemkastje vol met spullen die de één makkelijk kan missen, maar een ander nét een beetje kan helpen. In de decembermaand deed ze zelfs nog een beetje extra: ze zette kleine cadeautjes neer. Ze vonden gretig aftrek.

Kleine cadeautjes

Voor Van der Wel en haar man Edwin is het wel duidelijk: er zijn meer dan genoeg mensen in en rond het dorp die dat beetje extra maar al te goed kunnen gebruiken. Dat merkt Jeannette wel bij de toevallige tuinontmoetingen.

Van der Wel: "Dan zeggen ze: 'ik neem iets mee, maar ik zet er ook iets voor terug'. Treurig vind ik dat", zegt Van der Wel. Treurig, niet omdat ze iets fout doen, maar omdat het helemaal niet nodig is om iets terug te zetten.

In de hele gemeente Velsen ligt het armoedepercentage volgens cijfers van de gemeente uit 2020 met ruim 7 procent onder het landelijke gemiddelde van 10 procent, maar dat geeft een nogal vertekend beeld. In de meeste wijken is het namelijk 'maar' 2 of 3 procent. In Velsen-Noord: 15 procent, nog hoger dan de 12 procent armoede in Zee- en Duinwijk in IJmuiden. 

Bijna een kwart van de kinderen groeit in 'minimahuishoudens', die na aftrek van de huur en boodschappen nauwelijks geld overhouden - als ze al geld overhouden. Bovendien, van al deze cijfers weet de gemeente bijna zeker dat dat eigenlijk een onderschatting is.

'Triest dat het moet'

En dus vraagt Van der Wel in haar tuin soms op de man af wat mensen echt graag uit het kastje zouden pakken. Maar dat blijkt een lastige vraag. "Mensen vinden het vaak moeilijk om aan te geven wat ze echt nodig hebben, als ik ze dat vraag. Aan de andere kant: als ik op Facebook aankondig iets extra's neer te zetten, zoals honden- of kattenvoer is het vaak snel weg, dat werkt weer wel."

Het loopt dus heel 'goed', maar Van der Wel weet niet of dat het goede woord is. "Het is eigenlijk heel naar. Triest dat het moet, maar goed dat het er is", zegt ze.

Twee straten verderop

Je zou hopen dat een redelijk klein dorp als Velsen-Noord, met vijfduizend inwoners, met één zo'n goedlopend kastje toe kan, om de minderbedeelden in de buurt een klein beetje te helpen. Maar dat is helaas niet waar.

Dat blijkt wel uit de andere deelkast, twee straten verderop aan de Meerweidenlaan 53. Daar hebben Peter en zijn vrouw Maryam hun buurtkastje in de tuin. En ook die 'blijft goed lopen', zegt Peter. "De spullen zijn echt niet aan te slepen."

Dat het goed loopt, komt misschien wel omdat ze allebei toch nét een andere buurt bedienen. Van der Wel denkt dat bij haar soms mensen uit Beverwijk (dat op een steenworp afstand van haar huis ligt) komen, volgens Klaver komen bij hem meer mensen van de andere kant van het dorp.

Inmiddels weten ze wel een beetje wat de mensen graag pakken en wat niet. Melk is het meest populair. Klaver: "Houdbare melk gaat twee, drie keer zo hard als andere producten zoals pindakaas, pasta en rijst. Maar sommige dingen raken we aan de straatstenen niet kwijt, zoals bonen. Mijn vrouw zei laatst dat we er misschien een makkelijk bonenrecept op moeten plakken, misschien helpt dat."

Daar zit volgens Van der Wel wel iets in. "Het moet een beetje makkelijk zijn. Groenten lopen bij mij ook totaal niet. Broodbeleg gaat inderdaad hard, jam, Nutella, dat soort dingen."

Geen ongein meer

Eén keer heeft iemand bijna alles uit het geef- en neemkastje van Van der Wel meegenomen. Maar dat was een incident. "Dat is niet de bedoeling. Maar dat was één keer, ik maak me er niet zo'n zorgen om. Het kan ook erger: in Hilversum was er eentje opgeblazen, ik geloof niet dat dat hier snel gebeurt, hoor.

Klaver: "In het begin van het jaar was er bij ons wel wat ongein, maar in gesprek met de kinderen en hun ouders is dat allemaal opgelost."

Het maakt vooral veel goeds los in de buurt. Klaver: "Ik krijg donaties, vouchers, noem maar op. Iemand uit de buurt vraagt steeds of hij geld kan overmaken naar me, waar ik dan weer boodschappen voor het kastje van kan halen. Laatst heb ik moeten weigeren: het kastje stond vol, en de drie voorraadplanken in de garage staan ook vol. En met mooie spullen hè, met kerst hadden mensen van alles over."

Van der Wel: "Volgende week krijg ik een volle boodschappentas, gewonnen bij de supermarkt. Een  anonieme gever deed mee namens ons. Dat is toch lief?"