De Verdwenen Stad: melkfabriek De Sierkan was een begrip in Haarlem

Begin vorige eeuw werd aan de Zijlweg een villa met omliggende grond gekocht. Daar zou de Melkfabriek komen die vanaf 1903 in productie ging. Het was een voor die tijd zeer moderne fabriek, die al snel een begrip werd in Haarlem en omstreken. Ook kwam er een winkel en een melksalon, waar later ook ijs kon worden genuttigd.

Daarboven waren de kantoren. Daar werkte meer dan twintig jaar lang Anneke Sonnemans op de salarisadministratie. Het was 1950 en ze kwam net van school. Via vriendinnen uit de buurt hoorde ze van een vacature bij De Sierkan. "Je was buurtgenoten en wist van elkaar waar de baantjes waren. Er moest brood op de plank komen", zegt ze. 

Tekst gaat verder onder foto. 

Verse melk

Vanuit de fabriek werden melk en zuivelproducten verspreid over de stad. Je kon er als melkman voor kiezen om de verse melk zelf op te halen of die te laten bezorgen door melkrijders van de fabriek. Maar De Sierkan ging de melk later ook rechtstreeks bij de mensen langs brengen. De melk kwam in het begin nog niet in flessen of pakken, maar in grote melkbussen.

Als de melkman in de straat was kwamen mensen naar buiten om hun pan te laten vullen met verse melk. "Dat kan ik me ook nog wel herinneren", zegt conservator Alexander de Bruin van het Noord-Hollands Archief. "Dat zo'n melkkar langskwam met zo'n grote melkbus achterop. Dan liep je naar buiten met een kan en werd de melk getapt. Dat was nog de tijd van voor de melkverpakking."  

Tekst gaat verder onder foto. 

Melkman

Wim Noom was zo'n melkman die de melk liet bezorgen. Zijn winkel was in de Pieter Kiesstraat, om de hoek van De Sierkan. 's Nachts, als de hele familie nog lag te slapen, zette een van de rijders de melk klaar.

Noom; "Hij had de sleutel van het spoellokaal. Daar had ik een paar bussen klaarstaan die werden gevuld met de losse melk. Later kwamen de flessen en de pakken."

Noom ging van vervolgens met zijn melkwagen de wijk rond. Zijn vrouw stond in de winkel. "Per week zetten we 2400 liter om", weet hij nog. Er werd flink doorgedronken in de wijk. "Maar ik had ook grote klanten, die kwamen met een grote pan en daar moest ik vijf, zes liter in doen." 

Tekst gaat verder onder foto. 

Hypermodern

De melkfabriek maakte gebruik van de modernste machines en ook de zuivelproducten werden voortdurend aangepast of er kwamen nieuwe varianten van bestaande producten. Zo werd het roomijs van De Sierkan een begrip in Haarlem. De melkinrichting streefde naar een steeds grotere afzetmarkt, daarvoor werden allerlei fusies en samenwerkingsverbanden gezocht. In het Noord-Hollands Archief laat Alexander de Bruin ons allerlei tekeningen zien, met daarop de aanvraag voor de zoveelste verbouwing. 

Tekst gaat verder onder foto. 

Begin jaren zeventig waren ze uitgebouwd aan de Zijlsingel. Het was een complex complex geworden, waarbij de vele ruimten aan elkaar waren geknoopt. De Sierkan was uit zijn jasje gegroeid. "Volgens mij moet het een grote kruip-door-sluip-door zijn geweest", zegt Alexander de Bruin, "met gangetjes van het ene naar het andere pand. Verder uitbreiden kon op een gegeven moment niet meer."

Fabriek gesloten

Voor Anneke Sonnemans en haar collega's was het geen verrassing dat de fabriek begin jaren zeventig naar elders ging. De ijsfabriek ging bijvoorbeeld in Hoorn verder, daar was nog wel ruimte. "Het ging eigenlijk stap voor stap", zegt ze. "Er was een bestuur dat kennelijk andere ideeën had. We moesten mee in de expansie. Maar de besluiten werden natuurlijk nooit met het lagere personeel gedeeld."

Van het Sierkan-gebouw is niets meer over. Nu staat er een kantorencomplex en een hotel. In het hotel wordt nog wel verwezen naar de vroegere fabriek. In de hotelkamers hangt een gouden koeienkop en de lampen zijn melkflessen.

Kijk hier voor meer afleveringen De Verdwenen Stad over Haarlem

Kijk hier voor meer afleveringen De Verdwenen Stad over Amsterdam