Help! De Westfriese taal sterft uit (of heeft het nog toekomst?)

Twee personen, twee meningen, over één onderwerp: "We moeten concluderen dat de Westfriese taal over 50 jaar niet meer wordt gesproken", zegt Arjen Versloot. "Als je het op een toegankelijke manier brengt, komt het zo weer terug", aldus Tom Wester. 

Versloot is als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam gespecialiseerd in streektalen. Hij is somber gestemd over de toekomst van het gebruik van streektalen, dus ook het Wesfries. De gemiddelde leeftijd van de mensen die het nog wél spreken is hoog en kinderen groeien er niet meer mee op."

Negatieve associatie

Versloot verklaart: "Een jaar of honderd geleden ging je als kind naar de lagere school in je eigen dorp en daarna ging je aan de slag. Ook in het eigen dorp, of misschien een dorp verder. Je hoorde toen alleen standaard Nederlands op school en in de kerk. En verder niet. Nu is er vervolgonderwijs in Hoorn of Enkhuizen en daarna wellicht een studie in Amsterdam of nog verder. Daar kom je in aanraking met mensen die geen dialect spreken." 

Daarnaast had de streektaal lange tijd te maken met een negatieve associatie. "Dat was de taal van de boeren, zo werd er gedacht. Vanaf de jaren '50 van de vorige eeuw dachten veel ouders daarom: 'laten wij maar  standaard Nederlands met de kinderen praten, dat is beter voor ze'." 

Tom Wester herkent de verhalen. Hij is sinds enkele weken voorzitter van Creatief Westfries, de stichting die zich al jaren inzet 'ter bevordering van het creatief gebruik van het Westfriese dialect'. Zo wordt er regelmatig opgetreden in het Westfries. "Als de taal verdwijnt, wat is West-Friesland dan nog?", vraagt hij zich hardop af.

"Het is een belangrijk deel van de identiteit van onze regio. Dat het dreigt te verdwijnen, daar hoef je toch niet aan toe te geven? Veertig jaar geleden werd al gezegd, het Westfries haalt de eeuwwisseling niet. Wel dus. Wij houden de basis in stand." 

Bekijk hier de reportage met onder meer de mening van het NH Nieuws-panel. Tekst gaat eronder verder.

Verplichten op school?

Sombere vooruitzichten dus, maar is het tij nog te keren. Versloot: "Dat denk ik niet. De taal als verplicht onderdeel invoeren op school, zoals in Friesland? Dan wordt het een vreemde taal. De vraag is of het dan ook onderling gesproken gaat worden. Kijk, in Friesland spreekt 60 of 70 procent van de mensen de taal nog. Kinderen onderling ook, dat is een groot verschil."

Wester is geen voorstander van verplichten, maar ziet wel mogelijkheden. "Er mag op school best meer aandacht komen voor de taal en de geschiedenis van West-Friesland. Als de leerlingen trots worden op hun regio, komt de interesse in de taal ook weer terug." 

Tekst gaat verder na de foto.

In 2007 bracht Wester met zijn vrouw Gerda het Westfrieslandspel op de markt. Een kennisspel met vragen over West-Friesland op het gebied van dialect, cultuur, sport en spel, geschiedenis en aardrijkskunde. Er gingen tienduizend stuks over de toonbank. "Als je het Westfries op een toegankelijke manier brengt, komt het zo weer terug. Daar ben ik van overtuigd."

Hij noemt daarbij ook de optredens van de populaire band Oôs Joôs, een nieuwe podcast van Creatief Westfries en een Youtube-serie waarin de basisbeginselen van het Westfries worden uitgelegd. 

Als het gaat om actief gesproken taal, dan is West-Fries dus volgens Versloot over 50 jaar verleden tijd. "Wat je dan mist? Een stuk geschiedenis. Midas Dekkers heeft wel eens gezegd: Mis je de dodo? Niemand mist hem dagelijks, maar het is wel jammer dat hij is uitgestorven. Dat geldt ook voor de streektalen. Je verliest een stuk sociale herkenbaarheid. Maar de maatschappij verandert nu eenmaal. Je kunt mensen niet dwingen een taal te spreken die niet meer nuttig is. "