Het elitaire aura rond kunst afpellen en de gewone man stimuleren kunst op te eisen. Met dat streven hoopt componist Merlijn Twaalfhoven (46) de veranderkracht in de samenleving aan te jagen. "Als wij de kunstenaar in onszelf wat meer ruimte geven in ons leven, kunnen we beter omgaan met deze tijd van verandering." Aanstaande woensdag is Merlijn te gast in de nieuwste aflevering van NH Strijders.
Een conceptueel kunstenaar kan en wil de in het Drentse Wapserveen geboren Twaalfhoven zichzelf niet noemen. "Voor een conceptueel kunstenaar is het idee het werk, maar ik wil de veranderkracht in de samenleving aanmoedigen. Dus in die zin is kunst meer mijn toolbox, en niet het doel."
Merlijns doel is om van betekenis te zijn. "Niet jezelf alleen maar afvragen: kan ik het verschil maken? Maar ook hoe je mensen om je heen kunt meenemen. Ik zie dat veel kunstenaars veel goede dingen te bieden hebben, maar dat ze te veel in hun eigen wereldje zitten. Het is ook lastig, want je hebt je handen vol met kunst maken."
Verboden en gevaarlijke plekken
Inmiddels timmert Twaalfhoven alweer enkele decennia aan de weg. In 2007 trok hij in een oude wapenfabriek in Zaandam. Door het wonen in de oude wapenfabriek ontdekte hij de verhalen en de plekken die er in het gebied zijn. " Zo'n spannend terrein (Hembrugterrein, red) vol verboden en gevaarlijke plekken. Het is nu mooi opgeruimd, maar we mochten toen echt niet het bos in vanwege het risico op onontplofte munitie en mosterdgas. Toen wij op het Hembrug-terrein begonnen was het nog heel kaal, maar mooi dat het een fijne plek geworden is."
Het was een flinke zoektocht, vertelt de componist. Niet alleen naar fysieke ruimte, maar ook 'naar ruimte om mensen te mogen verbinden, ze mee te mogen nemen, en met mensen een avontuur aan te gaan'. Die benadering had wel als gevolg dat zijn concerten geen publiek meer hadden, maar uitsluitend deelnemers.
Je zou het misschien niet direct verwachten, maar Twaalfhoven had tijdens zijn jeugd op het Drentse platteland 'best wat cultuur' om zich heen. "Er is een openluchttheater in Diever waar ieder jaar Shakespeare-theater wordt opgevoerd. Geweldig! Maar toen ik met muziek bezig wilde zijn, ben ik naar de Randstad gekomen en heb ik in Amsterdam gestudeerd. En daar woon ik sindsdien omdat er zoveel lijntjes, zoveel verbindingen zijn."
Zijn ambitie om kunst dichter bij de gewone man te brengen, is ontstaan door het besef dat een kunstuiting voor iedere toeschouwer een andere lading heeft. "Als je zelf musicus bent, ben je heel erg precies bezig met de noten van de muziek. Wat zeg ik precies? Wat druk ik uit? Wat betekent dat?"
"Op het conservatorium heb ik nooit geleerd over troost en eenzaamheid"
"Terwijl mensen ook voor een sociaal moment komen, mensen komen ook naar een concert om uit te zijn, anderen te ontmoeten of misschien om troost te vinden. De musici weten heel goed hoe ze Johan Sebastian Bach kunnen spelen, maar ik heb op het conservatorium nooit iets geleerd over troost of eenzaamheid."
"Muziektherapie is een vak, ik zeg niet dat ik een muziektherapeut ben, maar ik heb wel gemerkt dat het heel belangrijk is om muziek in te zetten om de gevoelens van mensen in heftige situaties te laten stromen. Muziek hoort echt bij je basisbehoefte, het is niet iets waar je pas behoefte aan hebt als je helemaal oké bent."
Uit je comfortzone
Twaalfhoven benadrukt dat kunst kan helpen om dingen te bereiken waarvoor je uit je comfortzone moet stappen. "De bestaande wereld, daar ligt je loyaliteit, daar heb je in geïnvesteerd, daar zit je aan vast. Maar er is ook een nieuwe wereld, waar je naartoe wilt, iets met een ideaal. Hoe ga je opgeven wat je hebt, omdat je gelooft dat er iets nieuws mag ontstaan? Bij dat proces kunnen we die kunstkracht gebruiken."
Sinds zijn op ontmoeting gebaseerde optredens in de Zaandamse wapenfabriek is Merlijn doordrongen van het idee dat we in onze maatschappij behoefte hebben aan meer vormen van ontmoeting.
Zoektocht naar betekenis
"En niet alleen gezellig samen naar de kroeg, maar ook ontmoetingen rond moeilijke vragen. Niet meteen: waarom zijn we op aarde? Maar bijvoorbeeld wel rond de zoektocht naar de betekenis die je hebt of de relatie die je hebt met de ander in je omgeving."
"Mogen we überhaupt zoeken, of moeten we allemaal zelfverzekerd zijn?"
"Mogen we überhaupt zoeken?" Vraagt Merlijn zich af, "of moeten we allemaal succesvol en zelfverzekerd zijn? Want dat is een waarde die domineert. We proberen onze kinderen allemaal zo zelfverzekerd op te voeden en de wereld in te sturen. Maar twijfelen is misschien ook een kunst, en daarvan kun je ook leren met je zintuigen."
In het programma Strijders vertellen inspirerende Noord-Hollanders hun verhaal. Stuk voor stuk proberen zij op hun eigen manier de wereld net iets mooier te maken.
Strijders wordt uitgezonden op het TV-kanaal van NH Nieuws en via onze website. Ook zijn de verhalen te beluisteren als podcast. Abonneer je daarop via je favoriete podcastkanaal. Hier vind je een overzicht van alle Strijders.