Wilde ganzen dit jaar vaak slachtoffer vogelgriep, 'weidevogels minder kwetsbaar'

"Afgelopen winter zag je vooral zieke en dode brandganzen" legt Rost uit. "Nu, een paar maanden later, is er weer een nieuwe variant en die treft vooral grauwe ganzen." Dat zijn relatief grote vogels en volgens Rost is dat ook de reden dat de gevolgen van vogelgriep goed zichtbaar zijn in de natuur en in de stad. 

Dat het per uitbraak verschilt welke soort vatbaar is voor de vogelgriep, onderschrijft ook Roy Slaterus van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Deze organisatie berekent aan de hand van vogeltellingen welke soorten kwetsbaar zijn in ons land. "In 2016 was bijvoorbeeld de kuifeend kwetsbaar voor vogelgriep en later de smient", vertelt hij. "En die lijken er nu niet gevoelig voor te zijn. Het is dus moeilijk te zeggen wat de sterfte op de lange termijn kan doen voor een populatie."

Kwetsbare soorten

"Er staan geen soorten op uitsterven nu, of zo", aldus Slaterus. "Zo erg is het niet. Maar de dwerggans hielden we wel in de gaten. Dat is een heel kwetsbare soort die overwintert bij Petten in Camperduin. Als er daar een paar wegvallen door vogelgriep, zou dat meteen te merken zijn in het aantal overwinteraars."

Dat is gelukkig naar zijn weten niet gebeurd. Wel is er vogelgriep als doodsoorzaak geconstateerd bij een aantal slechtvalken, die dit waarschijnlijk hebben opgelopen door het eten van dode of zieke vogels met vogelgriep, vertelt Slaterus.

De vraag is nu of er ook zoogdieren ziek worden van het eten van vogels met vogelgriep. Volgens boswachter Chris Rost zijn er nog geen zogenaamde 'aaseters', zoals bijvoorbeeld vossen, gezien die slachtoffer zijn geworden van de vogelgriep. "Maar we hebben wel een observatie gedaan: we zien minder vossen in de polder." 

Tekst gaat verder

Rost geeft aan dat het mogelijk is dat de vossen vogelgriep hebben opgelopen, maar er niet zo ziek van worden dat ze er dood van gaan. "Een vos duikt weg als hij ziek is", legt hij uit. "Dat kan verklaren dat we op dit moment weinig vossen zien."

De boswachter begrijpt dat mensen zich zorgen maken om vogels en de vogelgriep, maar denkt dat dit ook deels komt doordat er dit jaar veel grotere vogels slachtoffer zijn dan eerdere jaren. Daarnaast kan het schrikken zijn als je een vogel uit de lucht ziet vallen. 

Ook hij herinnert zich de door Slaterus benoemde uitbraak van 2016, waarin vooral smienten stierven aan de vogelgriep. "Dat zijn veel kleinere vogels dan de brandganzen en grauwe ganzen, waardoor het toen veel minder opviel hoeveel vogels er doodgingen. We vonden toen wel iets van 200 tot 300 dode smienten in het water." Hij legt uit dat die kleine vogels in het water niet goed te zien zijn en daarom niet opvallen bij voorbijgangers, in tegenstelling tot dode ganzensoorten die je nu veel ziet. 

"Maar we hebben er zo veel dat dat voor de populatie echt geen probleem is", stelt Rost gerust. Volgens hem maken mensen zich vooral zorgen om weidevogels, omdat het daar slecht mee gaat. Toch zijn deze vogels minder kwetsbaar voor de vogelgriep. 

Besmette ontlasting

"Dat heeft vooral te maken met hun voedingspatroon", vertelt Rost. "Voornamelijk watervogels worden getroffen door de vogelgriep. Die eten gras en daar ligt ontlasting van zieke beesten tussen. Op die manier verspreidt het virus zich", gaat hij verder. "Weidevogels lopen dan wel op hetzelfde weiland, maar ze eten insecten in plaats van gras."

Daarnaast benadrukt Rost dat vogels ook nog 'gewoon' doodgaan. "Je ziet heel vaak dode vogels, maar dat komt echt niet allemaal door vogelgriep." Toch wil hij wel een advies meegeven voor als je een dode vogel tegenkomt: "Raak ze niet aan en kom ook niet bij ze in de buurt. Het verspreiden van vogelgriep gaat dus via ontlasting en die kan onder je schoenen terechtkomen. Als je vervolgens in de auto stapt en ergens anders weer uitstapt, ben je in feite het virus aan het verspreiden."