Gezocht: landbouwgrond én een boer in loondienst

Het idee van een Herenboerderij is begonnen in Boxtel, waar zes jaar geleden de allereerste boerderij is opgericht. Inmiddels zijn er twaalf Herenboerderijen actief, verspreid over heel Nederland. Die worden geheel gefinancierd door burgers, die gezamenlijk eigenaar zijn van de boerderij waarop één of twee ingehuurde boeren voedsel produceren. Zij zijn dan in loondienst. 

In 2019 is het idee overgewaaid naar West-Friesland, waar een club van ‘karrentrekkers’ uit Hoorn, Oosterleek en Schellinkhout een Herenboerderij willen beginnen. Het enige wat hen nu nog rest, is de grond en een boer die voedsel produceert voor zo'n 200 huishoudens. Eén van die kartrekkers is Anne van de Graaf uit Oosterleek. "We hebben nu zo'n 185 huishoudens aan ons weten te binden, dus we zijn er bijna. De meesten komen uit de omgeving van Medemblik, Hoorn en Enkhuizen", vertelt ze.

Grond is schaars

Wat maakt zo’n Herenboerderij nou zo populair? Steeds meer mensen gaan in steden wonen, ver van het platteland en daarmee ver van de voedselproductie. "Mensen moeten weer weten waar hun eten vandaan komt", zegt Anne. Oftewel: eten naar het seizoen. "Het moet niet normaal zijn dat je in januari nog sperziebonen kan eten."

Ze hoopt dan ook op een doorbraak in de zoektocht naar 20 hectare grond, die al zo'n twee jaar duurt. "Landbouwgrond in Nederland is héél duur en schaars. We kunnen niet de hoofdprijs betalen, maar zeker ook geen troostprijs. Desondanks moet het ons wel gegund worden."

Maar de financiering van een Herenboerderij in West-Friesland is al halverwege. "Stichting Aardpeer is bereidt om 800.000 euro, de helft van wat we nodig hebben, voor te financieren. Dan moet er nog een koopovereenkomst zijn voor 20 hectare en dient de rest, ook 800.000 euro, door de coöperatie zelf bijeengebracht te worden."

De kartrekkers hopen op boeren met veel land, die met pensioen gaan en geen opvolger kunnen vinden. Of kerkgenootschappen met landerijen die niet de hoofdprijs vragen. "Er zijn nog steeds kansen, maar we hebben tijd en geduld nodig. Gelukkig kunnen vrijwel alle leden het geduld opbrengen", zegt Anne.

Op de koffie

Het is nu vooral op de koffie gaan bij grondeigenaren. Ze maken een praatje, planten als het ware een zaadje en nodigen hen uit om samen een kijkje te nemen op een draaiende Herenboerderij. "We proberen ook aan te geven dat zoiets juist mooi kan zijn. De combinatie van langzaam afbouwen van gangbaar naar het opbouwen van een Herenboerderij. Dan gebeurt er wel wat op het erf. De boer kan immers, als zij dat willen, gewoon in de boerderij blijven wonen."

Tekst gaat verder.

Zoekgebied

Zodra de grond gevonden is, kunnen de obligaties uitgegeven worden. Ze zoeken binnen in een straal van twaalf kilometer, tussen Hoorn, Enkhuizen en Venhuizen. "Zodra de locatie bekend is, trekt dat ongetwijfeld nieuwe leden aan."

Ze wil een community vormen, waarbinnen gezamenlijk wordt beslist wat er verbouwd wordt. "Dat we samen bepalen wat we willen eten. Maar de boerderij is ook een plek waar workshops gegeven kunnen worden, bijvoorbeeld over het fermenteren en inmaken van kruiden en groenten. Zo’n boerderij brengt veel meer, behalve voedsel en sociale verbinding. Het creëren van sociale verbondenheid is erg belangrijk."

Scholen betrekken

Een ander ambitie is om scholen erbij te betrekken. Als er bijvoorbeeld een basisschool in de buurt is, kun je denken aan moestuintjes voor groepachters, waarop ze groenten naar keuze kunnen verbouwen. De leerlingen zijn dan wekelijks op het erf te vinden.

Van der Graaf: "Ook leerlingen die een argarische opleiding volgen, zouden kunnen werken op de boerderij. Onder begeleiding van de boer en hun docent. Leren waar voedsel vandaan komt. Een bijdrage leveren aan de bewustwording, zeker nu."