Gemeenteraden lopen achter in vrouwenvertegenwoordiging, 'mannencultuur' voelbaar

Vrouwen zijn met 31 procent nog steeds ruim in de minderheid in gemeenteraden. Gemeente Dijk en Waard is een gemeente waar, als één van de zeven in Nederland, meer dan de helft van de raadsleden vrouw is. Ze doen het goed, zou je zeggen. Gemeenteraadslid Naïma Ajouaau van PvdA is niet onder de indruk: “Dat zegt niet zoveel, ons college van B&W bestaat nog steeds uit vijf mannen en één vrouw."

Teleurstellend, vindt Ajouaau: "Bij de coalitieonderhandelingen heb ik aangegeven dat ik hier een gelijke verdeling wilde. Er staan veel vrouwen op nummer twee in de lijsten en tóch krijg je die verdeling in het college. Er moet nog veel gebeuren.”

Ajouaau, tevens voorzitter van PvdA’s feministische organisatie De Rooie Vrouwen, probeert diversiteit binnen de raad aan te jagen. Maar ze merkt dat weinig raadsleden erop zitten te wachten. Ze hoort vaak het idee voorbijkomen dat het probleem al is opgelost, dat vrouwen al zijn geëmancipeerd. Zo is het haar niet gelukt om in het zoekprofiel voor de nieuwe burgemeester de voorkeur voor een vrouw op te nemen, de vrees bestond dat daardoor de zoektocht op kwaliteit zou inboeten.

Stem op een Vrouw

De zoektocht naar vrouwelijke politici wordt bij stichting Stem op een Vrouw wel gewaardeerd. Oprichter Devika Partiman licht op het online platform vrouwelijke politici uit en helpt mensen strategisch te stemmen voor meer vrouwen in de politiek. Voor Partiman is het bredere perspectief dat vrouwen meenemen een belangrijke reden. Dat een mannelijke meerderheid over zaken als abortus beslist, vindt ze geen prettige gedachte.

Het platform bestaat vijf jaar en ze merkt dat het onderwerp meer op de kaart is komen te staan, wat je terugziet in het aantal vrouwen in kandidatenlijsten. Toch lijkt de politiek haar nog steeds geen fijne werkomgeving voor vrouwen, ervaringen als die van Ajouaau hoort ze vaker.

Partiman: “Vrouwen krijgen vaker te maken met online haat, bedreigingen en seksisme. Het verschilt erg tussen verschillende gemeenteraden, maar vrouwelijke politici worden ook door collega’s niet goed behandeld, met opmerkingen als ‘ik zal maar niet tegen mijn vrouw zeggen dat ik naast jou zat’. De politiek heeft een mannelijk gedomineerde werkcultuur, wat effect heeft op de taal, manier van omgang, maar ook vergadertijden.”

Cultuur is 'zakelijk en apathisch'

Ook Ajouaa denkt dat de cultuur en politieke taal vrouwen minder aanspreekt. “Ik zou die cultuur omschrijven als zakelijk, een beetje apathisch, met angst voor emoties. Als vrouwen emoties uiten wordt dit vaak als onvermogen beschouwd, als een man op tafel slaat brengt dit de scherpte die het debat nodig heeft. Als vrouw moet je je in bochten wringen om erin te passen.”

Niet alleen melden weinig vrouwen zich aan bij de lokale politiek, veel haken ook af. Ajouaau: “Als je bijvoorbeeld de enige vrouw in de fractie bent, dan kun je je niet thuis of gehoord voelen. Mannen kunnen onderonsjes hebben, waar je wordt buitengesloten. Ik merk ook dat vrouwen elkaar onderling weinig steunen, de krabbenmand [het effect dat vrouwen elkaar onderuit halen, red.] merk je veel. De gemeenteraad is een aanslag op je vrije tijd, ik kan me voorstellen dat het op deze manier te veel energie kost en vrouwen afhaken.”

De mannencultuur merkt Marianne De Boer, raadslid van Democratisch Zaanstad, ook. Zaanstad is een van de gemeenteraden waar het aandeel vrouwen flink onder het gemiddelde blijft steken en dat merk je in de vergaderzaal. “Qua toon vind ik het soms hard, er wordt op de man gespeeld, raadsleden branden elkaar persoonlijk af. Dat kan het effect zijn van de aanwezigheid van veel mannen. Vrouwen hebben een andere manier van communiceren met elkaar.”

Moeilijke vergadertijden

Niet alleen is de cultuur hard, ook is het werk voor De Boer, als moeder van drie jonge kinderen, lastig te combineren. De vergadertijden is iets waar ze vaak tegenaan loopt.

“Voor vrouwen met jonge kinderen en een drukke baan is het lastig de vergaderingen te combineren. In de raad zitten betekent dat je minder tijd met je gezin kan doorbrengen en dat is voor veel vrouwen een reden om te stoppen. Ik heb wel eens geprobeerd de vergadertijd aan te kaarten en we hebben nu spreektijd, waardoor het minder uitloopt. Maar er is niet veel gehoor voor dit soort veranderingen.”

Vaders zouden natuurlijk tegen hetzelfde probleem aan kunnen lopen, maar De Boer hoort mannen niet over. "Waarschijnlijk omdat de mannen bij ons in de raad al wat ouder zijn en geen jonge kinderen meer hebben."

Gevoel van urgentie mist

Over dit onderwerp wordt weinig gesproken in de gemeenteraden. Raadsleden lijken de urgentie niet te voelen, merken de Boer en Ajouaau op. Partiman ziet dit op veel plekken ook, terwijl als ze individuen spreekt er wel veel wensen en ideeën bestaan.

De Boer lijkt het lastig om de cultuur te veranderen, met de vergadertijden merkt ze al veel weerstand. “Als we het er nu over hebben merk ik bij mezelf ook een soort gelatenheid, daarom is het goed dat we het er over hebben. Zodat we het blijven aankaarten.”

Voor vrouwen die tegen een moeilijke vergadercultuur in de gemeenteraad aanlopen heeft Partiman een tip. “Als je merkt dat een collega er niet tussenkomt, of een idee of opmerking niet word gehoord, echo deze opmerking dan: ‘Wat zij net zei vond ik interessant’. Probeer bewust elkaar uit te lichten, zoek elkaar op en steun elkaar.”