Verloren gewaande gedenksteen van 'heerlijkheid Petten' terug in het dorp

De gedenksteen ter ere van de vrijheer Sandenbergh komt oorspronkelijk uit de gevel van het gemeentehuisje van Petten van voor de oorlog. Het dorpje is afgebroken voor de aanleg van de Atlantikwall, het verdedigingswerk van de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog.

'Onderste steen boven'

De monumentale gevelsteen van het raadhuisje is bewaard gebleven en zaten tot de renovatie van het huidige dorpsplein in een verbindingsmuur met de kerk Daarna was de steen weg. Glas: "We zijn een hele tijd op zoek geweest. Uit de papieren bleek dat de steen op de gemeentewerf in Schagen moest liggen, maar daar dachten ze heel lang dat het een schouw was. Na lang zoeken kwam bijna letterlijk de onderste steen boven."

Tekst gaat verder na de foto

Mr. Clemens Sandenbergh Matthiessen kocht op 16 januari 1829 op een veiling de 'vrije heerlijkheid Petten'. "Opmerkelijk," zegt Piet Glas van de historische vereniging De Zijpe. "Heel apart dat zelfs vlak na de Franse revolutie een vrijheer nog geaccepteerd werd in Nederland, maar hij heeft veel betekend voor Petten." 

Feest

Sandenbergh was heel rijk en bovendien getrouwd met een heel rijke vrouw. Het was voor hem dan ook niet een echte aderlating om zeventien Petteners te betalen om in dienst te treden in het leger om de Belgische Opstand neer te slaan. Hij betaalde niet alleen de soldaten, maar onderhield ook hun gezinnen tijdens hun afwezigheid.

Ter ere van de thuiskomst van de soldaten volgde een godsdienstoefening en een feest dat geheel betaald werd door Sandenbergh. Als herdenking liet de vrijheer een gedenksteen maken. De steen werd door Sandenbergh geschonken om in het kleine gemeentehuisje te worden gemetseld.

Tekst gaat verder na de foto's

Tastbare historie

Steenhouwer Rob Glas uit Anna Paulowna heeft er een 'kunstwerk' van gemaakt, verpakt in cortenstaal, waardoor de gedenksteen goed beschermd is midden in de woonwijk. Frederique Grouwstra van Atelier 16 heeft maanden nodig gehad om de letters weer duidelijk zichtbaar te krijgen.

"Ik ben blij dat de gevelsteen niet in een museum terecht is gekomen", zegt de Pettemer historicus Piet Glas. Het dorpje Petten is in de afgelopen 1.500 jaar zeker drie keer door de zee verzwolgen en weer opgebouwd. De laatste keer na de WOII. "Omdat alles is afgebroken is dit voor het hedendaagse Petten één van de laatste stukjes tastbare historie. Ik ben blij dat we dit hebben kunnen redden."