Gemeente Wijdemeren staat op omvallen en moet flink op de schop

Onderzoeksbureau Necker van Naem heeft de ambtelijke organisatie onderzocht. Hieruit blijkt dat de gemeente 'goed is in iets opstarten, maar minder goed is in iets afmaken'. Omdat er te veel moet gebeuren en de werkdruk te hoog is. Zo kwam in veel gesprekken met ambtenaren naar voren

Nadat eind 2017 duidelijk werd dat de gemeente niet zou fuseren met Hilversum was er een hoop teleurstelling onder ambtenaren, zo staat geschreven in het rapport. "Er heeft veel energie gezeten in (het onderzoeken van mogelijkheden tot) ambtelijke samenwerking met omliggende gemeenten. Op sommige plekken in de organisatie waren de voorbereidingen hiervoor al zo ver gevorderd, dat processen en systemen op elkaar waren afgestemd."

Samenwerken lukt niet

Het is er voor Wijdemeren daarna niet beter op geworden. Het bestuur van de gemeente maakt geen duidelijke keuze wat voor een gemeente ze wil zijn: voeren ze zelf beleid uit of besteden ze het uit of gaan ze samenwerken met andere gemeenten. Hierdoor mist focus en dat gaat weer ten koste van de effectiviteit. Volgens het onderzoek zie je dat terug zowel in structuur als in functies.

Zo zijn er bijvoorbeeld twee keer zo veel leidinggevenden als in vergelijkbare gemeenten. Dertien managers telt Wijdemeren om precies te zijn. Hierdoor zijn er minder mensen beschikbaar voor het beleid en de uitvoering daarvan.

De gemeente is opgedeeld in twee onderdelen met ieder een eigen directeur. Ambtenaren vinden het lastig om samen te werken met het andere team. Daarnaast staat in het rapport het college, de gemeenteraad en de ambtenaren elkaar verwijten op elkaars stoel te zitten, waardoor er nog minder wordt samengewerkt.

Een andere conclusie die het bureau trekt is dat de gemeenteraad en burgemeester en wethouders niet weten waar de werkdruk hoog is en het niet goed gaat in de organisatie. Als de gemeenteraad kritiek heeft op het college, wordt dat niet als opbouwend ervaren. En het college is door het gebrek aan inzicht en het kritische oordeel van de raad te terughoudend om voorstellen te doen om de organisatie te versterken.

Loyaal

Een ander punt dat naar voren komt is de loyaliteit van de ambtenaren naar de gemeente toe. Medewerkers zijn erg loyaal aan elkaar, het college en de gemeenteraad. Maar die loyaliteit heeft ook keerzijdes. Zo klagen medewerkers weinig, vinden ze het lastig elkaar aan te spreken op fouten of het niet nakomen van afspraken en elkaars gaten dichtlopen.

Eerdere problemen

Dat er al langer wat moet gebeuren in Wijdemeren is duidelijk. Pakweg drie maanden geleden concludeerde de gemeente zelf al dat er nood aan de man is. Hoog ziekteverzuim en een hoge werkdruk leidden ertoe dat de gemeente vrijwel al haar ambities moest laten varen. Met de beperkte mankracht besloot het zich alleen nog te richten op het strikt noodzakelijke, zoals wettelijke taken, dienstverlening naar inwoners en de aanpak van de coronacrisis.

Volgens het rapport is er een hoop werk aan de winkel voor de gemeente. Er moet meer in de organisatie geïnvesteerd worden, meer samenwerkingen zoeken met andere gemeenten of externe partijen en onderling meer samenwerken.

Aan de slag 

Burgemeester Crys Larson is blij dat het rapport er nu ligt en gaat ermee aan de slag. "Nu kunnen we op basis van de feiten uit het onderzoek het gesprek met elkaar voeren over hoe het beter kan en wat daarvoor nodig is. We zetten in op het verbeteren van de bedrijfsvoering, de sturing en de kwaliteit van de besluitvormingsprocessen", zegt ze.

Maar ze vindt ook dat er meer aandacht moet zijn voor het extra werk dat de gemeente er de afgelopen jaren heeft bijgekregen. Ze stelt dat het werk op sommige afdelingen tot wel 40 procent is toegenomen. 

De komende maanden wordt er actie ondernomen en een plan van aanpak gemaakt. "Op de verbeterpunten is stevige sturing en coördinatie nodig. Er zit gelukkig veel veerkracht en daadkracht in de organisatie en we hebben stappen in de goede richting gemaakt, maar de feiten zijn klip-en-klaar. We moeten aan de slag. Het uiteindelijke doel is dat de samenleving de vruchten gaat plukken van al deze maatregelen. Er is werk aan de winkel en we kunnen dit met elkaar", zo besluit ze.