Obesitas is overal een probleem, maar in Den Helder het meest van de hele provincie. Meer dan de helft van de Helderse volwassenen heeft namelijk (ernstig) overgewicht. Om dat cijfer omlaag te krijgen, is de stad in 2016 begonnen met een campagne om kinderen en jongeren een gezondere leefstijl aan te leren. "Maar het zal echt een aantal jaren duren voor een gedragsverandering zichtbaar is", weet JOGG-regisseur Tanja Ites.
Nadat vijf jaar geleden uit de Gezondheidsmonitor van de GGD bleek dat er weer meer inwoners uit Den Helder overgewicht hebben dan de vier jaar daarvoor, moest er volgens de gemeente iets gebeuren. Ze sloot zich daarop aan bij de JOGG-gemeenten (Jongeren Op Gezond Gewicht) en zo kwam Tanja Ites in beeld.
"De JOGG-aanpak bestaat sinds 2012 en richt zich niet zo zeer op het verhelpen maar vooral op het voorkomen van overgewicht", vertelt Ites. "Samen met onze partners proberen we de omgeving gezonder te maken. Ons doel daarbij is dat de overgewichtcijfers hierdoor een tijdje stabiliseren en het allermooist is als ze op den duur naar beneden gaan."
Er wordt hierbij met name ingezet op de jeugd. Zo zorgt Ites met haar team ervoor dat er meer watertappunten komen, dat de kantines op scholen gezonder eten verkopen en ze proberen kinderen uit te dagen meer te bewegen. "Ons doel is om gezond gedrag te stimuleren door middel van een gezonde omgeving."
Om scholen te stimuleren gezonder eten aan te bieden aan de kinderen, heeft het Voedingscentrum de gezonde kantine in het leven geroepen. Met schalen (zilver-goud-ideaal) wordt aangeduid hoe gezond een kantine is, geen schaal is minder/ongezond.
Daarnaast is er de gezonde school-aanpak, die ook voor basisscholen geldt. Er zijn in Den Helder drie basisscholen en één middelbare school voor speciaal onderwijs die officieel een Gezonde School zijn met een of meer themacertificaten (waaronder voeding en sport).
Beroepsonderwijs aan Zee, Lyceum aan Zee en het Linie College hadden in het schooljaar 2019-2020 een gouden schaal gekregen, Mavo aan Zee een zilveren schaal. Dit schooljaar hebben ze alle vier nog geen schaal. "Corona is de grootste boosdoener", zegt Heleen Schuit van het Voedingscentrum. "Scholen zijn lang dicht geweest en toen ze opengingen, bleef de kantine vaak dicht of had die een beperkt assortiment. De meeste scholen hebben wel de ambitie om het straks weer op te pakken. Ze vinden het fijner om de schaal pas weer aan te vragen als de schoolkantine weer in bedrijf is."
Maar ze ontkomen niet aan de ouders: ouderparticipatie wordt steeds belangrijker. Ites: "Denk aan kookworkshops. Er is geen ouder die het slecht voorheeft met zijn of haar kind. Het is mooi als je hen mee kunt nemen hierin, want zij willen ook het beste. Ze weten alleen soms niet hoe."
De coronacrisis komt ook hier om de hoek kijken. Ites merkt dat mensen moeite hebben te blijven bewegen en gezond te blijven eten. Door corona kunnen ze minder fysieke bijeenkomsten organiseren. "Maar we proberen wel om juist nu extra activiteiten voor kinderen op te zetten, en we merken ook dat ze het leuk vinden om weer te sporten."
Nieuwe aanpak
Deze maand is de gemeente Den Helder gestart met een nieuwe aanpak om kinderen met overgewicht en gezinnen te ondersteunen. "Deze aanpak is anders dan eerdere aanpakken tegen overgewicht, omdat er samengewerkt wordt met professionals uit het medisch domein én met professionals uit het sociaal domein", aldus de GGD.
"Dit richt zich veel meer op het hele systeem rond het gezin", zegt Tanja Ites. "Waar is dit gezin op dit moment het meest bij gebaat? Je kunt ze wel naar een diëtist en psycholoog sturen, ze lid maken van een voetbalclub en eventueel een fysiotherapeut eraan koppelen, maar misschien hebben ze wel heel andere behoeften."
De GGD werft hiervoor een jeugdverpleegkundige die een speciale training gaat volgen. Diegene onderzoekt de oorzaken van het overgewicht en coacht het gezin waar ze hulp kan gebruiken. "Belangrijk is dat het gezin zoveel mogelijk zelf de touwtjes in handen houdt."
Gezondheidsmonitor
Elke vier jaar doet de GGD onderzoek naar de gezondheid van de Nederlanders. Het laatste onderzoek komt uit 2016. De cijfers van de nieuwe gezondheidsmonitor 2020 worden in september bekendgemaakt.
Uit de gezondheidsmonitor van 2016 bleek dat 57,7 procent van de volwassenen in Den Helder kampt met (ernstig) overgewicht. Dat is een duidelijke stijging met vier jaar eerder: toen was 51,8 procent van de volwassenen te zwaar. Het aantal gevallen van obesitas steeg van 15,7 procent in 2012 naar 18,2 procent in 2016. Ook zit Den Helder hiermee ruim boven het provinciaal en landelijk gemiddelde.
Bij de ouderen in Den Helder is het niet veel beter gesteld. Hoewel minder mensen iets te zwaar zijn, zijn er wel veel meer mensen bijgekomen met ernstig overgewicht. Dat aantal steeg ruim zes procent van 12,3 procent in 2012 naar 18,9 procent in 2016. Dit terwijl het aantal gevallen van 'matig overgewicht' slechts met 2,4 procent was gedaald. In totaal was vijf jaar geleden maar liefst 61,3 procent van de ouderen in Den Helder te zwaar.
In 2019 verscheen de Gezondheidsmonitor Jeugd waarin tweede- en vierdeklassers van de middelbare scholen vragenlijsten hadden ingevuld. Daaruit bleek dat 14,2 procent van de jongeren in Den Helder kampte met (ernstig) overgewicht. Van de jongvolwassenen tussen de 16 en 25 jaar heeft 23,9 procent overgewicht of kampt met obesitas.
Maar waarom hebben juist zoveel Nieuwediepers overgewicht en waarom is dat cijfer in andere plaatsen lager? Dat is moeilijk te zeggen en is vaak een combinatie van factoren, zegt de GGD Hollands Noorden. De omgeving kan bijvoorbeeld uitnodigen tot meer eten (denk aan meer fastfoodrestaurants en snackbars), maar sommige mensen lopen ook meer risico op overgewicht dan anderen. Zo zijn statistisch gezien vaker mannen, vijftigplussers en lager opgeleiden te zwaar. Ook hebben mensen met overgewicht vaker geen betaald werk.
"In Den Helder wonen relatief veel mensen in dergelijke kwetsbare sociaaleconomische situaties (lager opgeleiden, maar ook arbeidsongeschikten en mensen die moeite hebben met rondkomen, red.)", aldus de GGD. "Dit verklaart waarschijnlijk voor een belangrijk deel waarom de overgewichtcijfers hier hoger zijn dan in andere gemeenten in onze regio."
Meer stress
Tanja Ites sluit zich daar bij aan. "Toch is het niet altijd onwil. Want het kan natuurlijk zijn dat mensen door lagere inkomens ook meer stress hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. En dan is gezondheid bij hen niet altijd de eerste prioriteit."
En wat je ook doet, de omgeving moet wel meehelpen. "Je kunt nog zo goed bezig zijn met het promoten van een gezondere leefstijl", zegt Ites, "maar als een stad bij wijze van spreken meer fastfoodrestaurants en patatkramen naast scholen zou toestaan, kom je niet verder."
Gezond leven
De maand mei staat bij NH Nieuws in het teken van gezond leven. Een zo gezond mogelijk leven leiden lijkt een vanzelfsprekend advies, maar toch is het in onze huidige maatschappij soms best lastig. Maar hoe gaat de Noord-Hollander daarmee om? Bekijk hier al onze verhalen omtrent gezondheid en de afleveringen van het programma Noord-Holland Beweegt.
De 20-jarige Cathy Niesten uit Den Helder is een voorbeeld van hoe het ook kan. Ooit woog zij bijna 119 kilo. Ze heeft veel meegemaakt en zocht haar troost in eten. Maar na veel sporten en gezond eten is ze op eigen kracht liefst 45 kilo afgevallen. Om ook andere jongeren te stimuleren bij hun strijd tegen de kilo's heeft ze een Instagramaccount aangemaakt. Door ervaringen en tips te delen, hoopt ze zo anderen te kunnen steunen. "Ik weet hoe lastig het is als het allemaal niet lukt, terwijl je het wel enorm graag wilt."
Bekijk in de reportage hieronder hoe Cathy zoveel kilo's wist kwijt te raken:
Cathy uit Den Helder - NH Nieuws
Hoe staat het er nu voor met de middelbare scholen in Den Helder?
"Het Linie College (VSO) is erg goed bezig. Ook JOGG is goed aangesloten bij deze school. In verband met de coronamaatregelen is de schoolkantine gesloten en hebben ze geen aanbod van eten en drinken op dit moment. Zodra het weer mogelijk is om de schoolkantine te openen, zullen ze de Schoolkantine Schaal opnieuw aanvragen."
"Vorig jaar is een gesprek geweest met het bestuur van Scholen aan Zee (locaties: Lyceum, Mavo, Beroepsonderwijs en Junior College). Dit was een positief gesprek waarin ze hebben aangegeven zich in samenspraak met de schoolleiding blijvend in te zetten voor de gezonde schoolkantine. Ook hier zorgen de coronamaatregelen er helaas voor dat er weinig aanbod op de scholen is. Zodra de schoolkantines opengaan, kunnen er ook weer stappen gezet worden. Wel zijn begin april watertappunten geplaatst op de schoollocaties."
"De directeur van praktijkonderwijs De Pijler is erg enthousiast en zet zich samen met de horecadocent in om ook in de praktijklessen aandacht te hebben voor gezonde voeding. Daar komen theorie en praktijk mooi samen. Ook zij hebben al een watertappunt staan op school."
💬 Wil je niets missen uit de Noordkop?
- Tip ons met foto's, filmpjes en verhalen via [email protected] of whatsapp 06 30 09 30 03
- Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit de Noordkop en Texel. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws.
- Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/Noordkop.
Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]