Ga naar Content

Aanvalsplan Grutto moet neergang van nationale vogel tot staan brengen

OUDERKERK AAN DE AMSTEL - Terwijl de grutto zelf nog in Afrika overwintert, maken in Nederland natuurbeschermers zich hard voor zijn toekomst. Aanvalsplan Grutto moet de neergang van onze nationale vogel tot staan brengen. "Het is nu of nooit", zeggen de deskundigen. 

De Grutto in Nederland - Natuurlijk NH

In de polder Ronde Hoep kijken we met Camilla Dreef van Vogelbescherming Nederland en met Mark Kuiper die als onderzoeker de veehouders in dit gebied bijstaat die weidevogels willen helpen, naar de natuur in deze oude polder tussen Ouderkerk aan de Amstel en Nes aan de Amstel.

"Als we niet snel iets doen, zakt de populatie in elkaar en is het 'exit grutto' uit Nederland", vertelt Dreef. 

Het zijn grote woorden maar ze meent het. En ze weet waar ze over praat. De biologe, onderzoeker en ambassadeur van Vogelbescherming Nederland spreekt de onderzoekers en leest de rapporten: "De afgelopen twintig jaar is het aantal grutto's in Nederland met 75 procent afgenomen. In 1970 waren er nog 120.000 broedparen. Het zijn er nu nog 30.00. Als je dan weet dat 80 procent van alle Europese grutto's in Nederland broedt, is het duidelijk code rood voor de grutto."

Oorzaken 

De oorzaken van de achteruitgang van de grutto zijn inmiddels allang duidelijk: te weinig ruimte omdat weilanden zijn opgeslokt door wegen en woonwijken, vroeg maaien door boeren waardoor nesten en jongen worden vermalen. Ook een te laag waterpeil waardoor het land verdroogt en het bodemleven voor gruttosnavels onbereikbaar wordt helpt de vogel niet. 

Als we door de weilanden lopen van veehouder Richard Korrel lijken alle problemen ver weg; in de Ronde Hoep wemelt het van de vogels. Helemaal als er een slechtvalk door de lucht gaat en hele wolken vogels op de wieken gaan.

Mark Kramer met de verrekijker aan het oog: "Die wolk daar zijn allemaal kieviten. Die gaan als een soort bol heen en weer. De smienten vliegen sneller en meer als een soort streep, recht door de lucht." 

Camilla is afgeleid door een veldleeuwerik die iets voor ons over het pad gaat. We twijfelen even of het misschien een kuifleeuwerik kan zijn omdat de wind zijn kopveertjes omhoog blaast. Maar die mogelijkheid serveren we toch snel af; de kuif is te klein.

"Dat is ook zo'n vogelsoort die dramatisch in aantallen is achteruitgegaan de afgelopen jaren", zegt Camilla. "De veranderende landbouwtechnieken en schaal hebben zijn leefgebied verkleint."

Aanvalsplan 

Agrarische Natuurbeheerders hebben in de Ronde Hoep ervoor gezorgd dat daar nog vrij veel grutto's broeden. Een agrarische natuurbeheerder is een boer die op zijn land, of een deel daarvan, extra rekening houdt met weidevogels en daar een vergoeding voor ontvangt.

Mark Kuiper staat hun met raad en daad terzijde. "Midden in de Ronde Hoep hebben we een reservaat ingericht waar boeren pas na juni mogen maaien, waar geen kunstmest wordt gebruikt maar stalmest zodat de grasmat een beetje pollig wordt met veel kruiden. Daar houden insecten van en dat is goed voor de grutto's. Voor alle weidevogels, trouwens. En we houden het waterpeil hoog zodat de bodem zacht is en de wormen dicht onder de oppervlakte leven. Dan kunnen de vogels er bij."

Hoeve Polderzicht waar veehouder Richard Korrel mee doet om grutto's te helpen - Foto: Stephan Roest

Ex-minister Pieter Winsemius heeft diverse partijen bij elkaar gezocht, op basis van bovenstaande kennis een plan gemaakt om dat grutto beleid op een veel grotere schaal dan tot nu toe uit te voeren: Aanvalsplan Grutto.

Het idee: aanval is de laatste vorm van verdediging. De deelnemende natuurorganisaties, Vogelbescherming Nederland, enkele provincies en provinciale landschappen en LTO Boerennatuur zijn nu in Den Haag op zoek naar draagvlak en geld.

Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft haar steun toegezegd en de Tweede Kamer zette het op de agenda. Wat dat in de toekomst gaat opleveren, is nog allerminst zeker. Dreef: "We hebben goede hoop op steun voor dit plan, maar ook dat is niet meer dan een aanzet tot actie. Om de grutto voor Nederland daadwerkelijk te behouden is veel meer nodig dan de veertig miljoen euro waar dit plan om vraagt. Dan is er een verandering nodig in de landbouw en in ons waterbeheer op een veel grotere schaal. Maar het zou een mooi begin zijn."

Landje van Geijsel

Langzaamaan raken we allemaal  een beetje verkleumd. Er ligt wat ijs op de slootjes en het is waterkoud. We zien wel ongeveer twintig hazen die voor ons uit rennen en daarbij hoge sprongen maken over de slootjes.

Een buizerd zit doodgemoedereerd de veren uit een prooi te trekken. We kunnen niet goed zien wat 'ie te pakken heeft, het lijkt een smient. Over een maand of twee klinkt de roep van de grutto weer in Amstelland. Dan zullen de grutto's terugkeren uit Afrika.

Een paar kilometer verder op, bij het landje van Geijsel, zullen ze dan als eerste te zien zijn. Veehouder Jan Geijsel zet al jaren een weiland achter zijn boerderij 'plas-dras'. Hij laat water toe op het stuk grond zodat het hobbelige land onder een laagje water komt te staan. Hier een paar centimeter diep, daar een decimeter, dan weer een randje dat boven het water uit steekt. Het is een walhalla voor uitgehongerde vogels die na een trek van duizenden kilometers op de plaats van bestemming zijn aangekomen.

Grutto's, maar ook tureluurs, wulpen, slobeenden, ganzen, bergeenden en talloze zeldzame weidevogels eten daar dan hun buikje vol, voordat ze de polders in trekken. Op zoek naar hun nest-territorium en hun partner. Dan kan het nieuwe weidevogelseizoen weer beginnen. Was het maar vast zo ver. 

Lees ook

Bekijk alle verhalen en afleveringen op onze themapagina Natuurlijk Noord-Holland.

Opmerkingen, tips of vragen? Stuur verslaggever Stephan Roest een berichtje via [email protected]