Op een kaart lijkt het front in Oost-Oekraïne bevroren: al maanden weet zowel Oekraïne als Rusland geen grote terreinwinst te boeken over een linie van zo'n 200 kilometer tussen Donetsk en Severodonetsk. Maar dat betekent allerminst dat de strijd stil is gevallen. Met name rond de stad Bachmoet vindt een zware slag plaats, die een hoge tol eist van beide partijen.
Sinds de zomer proberen de Russen de regionale stad in te nemen, maar zonder succes. De laatste dagen lijkt Rusland enkele kleine stukken terrein te winnen, maar er zijn nog geen signalen dat de stad op vallen staat, zegt George Dimitriu, onderzoeker bij Instituut Clingendael. Zowel Rusland als Oekraïne lijkt extra troepen naar het front bij Bachmoet te sturen.
Het resultaat is een zware verwoestingsslag, zo valt op beelden te zien. De ommelanden van Bachmoet zijn in een maanlandschap veranderd:
Russische eenheden van de beruchgte Wagner Groep vechten hier een bloedige strijd met het Oekraïense leger. Strategisch heeft Bachmoet weinig belang. Maar opgeven is voor beide partijen geen optie. - NOS
"Het verbaast alle analisten dat Rusland zo gebrand is om deze stad in te nemen", zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden. De strategische waarde van deze stad, vooral beroemd om de mousserende wijnen en zoutmijnen, is klein. Aanvankelijk was Bachmoet belangrijk voor de omsingeling van de grotere steden Kramatorsk en Slovjansk, maar sinds de Oekraïense bevrijding van de regio Charkiv is die omsingeling geen haalbare kaart meer.
'Bachmoet' is vooral een prestigekwestie voor de Russen geworden, vult Dimitriu aan. "Het is de enige plek waar Rusland in het offensief zit. Ook speelt de paramilitaire Wagner Group er een belangrijke rol, en Wagner-baas Prigozjin wil laten zien dat hij wél militair succes kan boeken."
Over de rol van de Wagner Group in de strijd om Bachmoet schreven we eerder dit artikel.
Ook Oekraïne peinst er niet over om de stad prijs te geven aan de Russen, denkt Osinga. "Dat kun je politiek niet verkopen, omdat Kiev weet wat er met burgers in bezet gebied gebeurt."
Daarmee draait de slag om Bachmoet uit op een slijtageslag, wat vooral in het belang is van Rusland, omdat dat land meer manschappen heeft om te 'verslijten'. "Rusland is uit op uitputting van Oekraïne, zodat munitie opraakt en steun vanuit het Westen afbrokkelt", legt Osinga uit. Zodra het front stilvalt, zwelt in het Westen de roep om onderhandelingen aan. Dat wil Oekraïne voorkomen.
Die uitputtingsslag vindt op twee fronten plaats, vervolgt Osinga. "Naast de strijd op de grond moet je denken aan de luchtaanvallen op civiele doelen, zoals elektriciteitsnetwerken. Dat dwingt Oekraïne om te kiezen waar ze hun luchtafweer inzetten: aan het front of rond steden. Zodra die luchtafweer is uitgeput, kan Rusland weer luchtoverwicht herpakken en een gecoördineerde aanval uitvoeren."
Nieuw tegenoffensief?
De Amerikanen verwachten de komende wintermaanden een lager gevechtstempo in Oekraïne, maar dat wordt door analisten betwist. Ook het Oekraïense leger zegt vastberaden te zijn de recente bevrijdingstocht voort te zetten. "Ze willen het momentum behouden en Rusland niet de kans geven om op kracht te komen", aldus defensiedeskundige Dimitriu.
De Russische focus op Bachmoet biedt in dat opzicht mogelijkheden voor Oekraïne, doordat logistieke knooppunten en delen van de 800 kilometer lange frontlinie zwakker worden verdedigd. Dimitriu: "Door de vorst gaan zich kansen voordoen voor offensieve acties, zodra de bodem bevriest en beter begaanbaar wordt."
Het is speculeren waar zo'n nieuw offensief zou kunnen plaatsvinden. Ten noorden van Bachmoet blijft Oekraïne druk zetten op de regio Loegansk, maar ook in het zuiden zijn er opties. Zo wordt er rekening gehouden met een tegenoffensief ten zuiden van Zaporizja, in de richting van de Krim. Bij Cherson zou een doorbraak kunnen worden geforceerd door de Djnepr-rivier over te steken.
Dit weekend wist een Oekraïense eenheid de oostoever te bereiken en een enkele vlag om te hangen:
Het is echter de vraag of Oekraïne voldoende mensen en middelen heeft voor een nieuw offensief, naast de strijd rond Bachmoet, zegt Dimitriu. Voorlopig vergt Bachmoet de meeste inspanningen, ziet ook president Zelensky. "Bachmoet is de zwaarste en meest pijnlijke strijd van het moment. We doen alles om onze jongen daar te steunen."