Het is onrustig op de metaalbeurs in Londen (LME). Door de oorlog in Oekraïne zijn de prijzen van veel grondstoffen, waaronder veel soorten metaal, enorm gestegen. Vooral de nikkelprijzen zijn torenhoog: de beurs moest zelfs de handel stoppen om vervolgens ook een paar dagen behaalde winsten en verliezen terug te draaien.
En dat heeft gevolgen voor de prijzen van heel veel verschillende producten. Want van accu's voor elektrische auto's tot balustrades en pannen: er zit allemaal nikkel in.
Prijsexplosie
Nikkel is zo veelgebruikt omdat het een legeringsonderdeel van veel staalsoorten is, legt voorzitter van de Koninklijke Metaalunie Fried Kaanen uit. Dat houdt in dat nikkel vaak gemengd wordt met andere metalen om ze bijvoorbeeld roestbestendiger te maken.
"De prijsexplosie van nikkel zette de wereldhandel in het materiaal in een keer op slot", zegt Kaanen. "Dat heeft effect op alle staalsoorten waar nikkel in verwerkt is."
Het is niet vreemd dat juist nikkel zo in prijs stijgt: Rusland is de grootste nikkelexporteur van de wereld. Al snel na de Russische inval in Oekraïne ontstond dan ook paniek op de metaalbeurs.
"De prijs schoot begin maart door het plafond", zegt Willeke Ketting, directeur van metaalhandel Ketting en voorzitter van de Metaal Recycling Federatie. "Dat klinkt leuk, omdat het ons dan veel oplevert. Maar de marges zijn altijd gelijk: de prijzen stijgen zowel aan de verkoop- als aan de inkoopkant en dat geeft veel onrust."
Waarom kwam de nikkelbeurs stil te liggen?
Dat de London Metal Exchange (LME) de handel in nikkel tijdelijk stopzette en zelfs terugdraaide, valt voor een groot deel te wijten aan een verkeerd uitgepakte gok van de Chinese miljardair Xiang Guangda. De oprichter van staalproductiebedrijf Tsingshan Holding nam voor de Russische invasie van Oekraïne een enorme shortpositie op nikkel in: hij speculeerde dat de prijs ging dalen. Doordat na de invasie het omgekeerde gebeurde, zat hij opeens met een potentieel verlies van miljarden dollars.
Guangda en andere handelaren die dezelfde fout hadden gemaakt kregen meldingen dat ze geld moesten bijstorten om hun positie vast te kunnen houden: zogenoemde margin calls. De London Metal Exchange legde de handel uiteindelijk stil om te voorkomen dat handelaren niet konden voldoen aan hun margin calls, waardoor het risico zou bestaan op 'verschillende faillissementen'.
Ook zink en aluminium stegen enorm in prijs. "Elke dag moeten we met de klant aan de gang over de prijsontwikkelingen, omdat die steeds veranderen", zegt Auke Sjoerd Tolsma van metaalbewerkingsbedrijf Polderstaal producties in Emmeloord. "De prijs van staal stijgt nu sneller dan de benzineprijs. Je kunt kopen wat er nu beschikbaar is, maar afspraken met handelaren voor langere termijn maken gaat helaas niet."
Per week verwerkt zijn bedrijf zo'n 80 ton staal tot onderdelen. Normaal gesproken gebruikt Tolsma West-Europees staal, maar nu overweegt hij staal uit India te halen. "Al moeten we dan allerlei zaken rondom importheffingen en transport opnieuw uitzoeken. En we hebben goede kwaliteit nodig, dus we moeten dat goed onderzoeken."
Als de aanvoer van staal blijft haperen, ziet Tolsma de toekomst van zijn bedrijf somber in. "Niets is zeker, maar als het werk stil komt te vallen, is het gauw gebeurd met ons bedrijf. Ik lig er niet wakker van maar we zijn wel volle bak aan het werk om te kijken of we wel door kunnen."
Hergebruiken van schroot
Hoe nu verder? Willeke Ketting ziet in het hergebruiken van schroot een van de oplossingen om de prijs van staal te drukken. "In Nederland kwalificeren we elk jaar een paar miljoen ton metaal als afval. Die zouden beter kunnen worden ingezet als secundaire grondstof. Dat zou dan ook invloed kunnen hebben op de prijs."
Fried Kaanen, de voorzitter van de Koninklijke Metaalunie, vindt dat de extra importheffingen die nu nog op Chinees staal zitten moeten verdwijnen. "De wereldhandel moet op gang blijven. Nu moet je misschien een jaar op je auto wachten, maar binnenkort weet je anders niet meer hoe lang je op je auto moet wachten."