De gemeente Roermond heeft excuses aangeboden voor de rol die de stad speelde bij de roof van Joods vastgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog en de nasleep ervan. Uit onderzoek is gebleken dat Roermond zonder protest anti-Joodse maatregelen uitvoerde.
Burgemeester Yvonne Hoogtanders bood vanmiddag excuses aan namens het college van burgemeester en wethouders en namens de stad Roermond. "Het is laat, maar nooit te laat om excuses aan te bieden."
De gemeente liet onderzoek doen naar de rol van de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog en hoe de gemeente toen met vastgoed van Joden om is gegaan. De resultaten van het onderzoek, uitgevoerd door historicus Fred Cammaert, zijn opgenomen in het boek Balans Opmaken, Een Bittere Noodzaak, dat vandaag werd gepresenteerd.
Volledige ondersteuning
In het boek wordt uitgelegd hoe Roermond, net als veel andere gemeenten, tijdens de oorlog "zonder een spoor van protest" alle anti-Joodse maatregelen uitvoerde, meldt L1. Dit gebeurde onder aanvoering van de pro-Duitse burgemeester Paul Reijmer. Ook zijn opvolger, NSB-burgemeester Jozef Lensing, bood volgens Cammaert volledige ondersteuning aan de Jodenvervolging.
De Limburger schrijft dat Roermond in 1939 133 tot 156 Joodse inwoners telde. Tussen de 85 en 100 werden er door de nazi's vermoord. In de stad werden 19 panden en 18 percelen van Joden onteigend. Daarvan waren er negen nog niet bekend uit de 'Verkaufsbücher', waarin de Duiters de transacties vastlegden.
"Door roof op ongekende schaal verloren alle Joods-Roermondse bedrijfseigenaren en huisbezitters hun eigendommen", schrijft Cammaert. Er waren geen aanwijzingen dat Roermond zelf panden opkocht of na de oorlog nog belastingen oplegde aan Joodse eigenaren.
Het handjevol overlevenden dat na de oorlog terugkeerde, werd volgens de historicus op een "kille en harteloze" wijze ontvangen. Als het al lukte, hadden ze de grootste moeite hun eigendommen terug te krijgen. Ook daarin speelde de gemeente Roermond een kwalijke rol, aldus Cammaert.
Aanbevelingen voor rechtsherstel
Volgens Hoogtanders laat het onderzoek zien dat "we nooit mogen wegkijken". "Het is van grote waarde voor de huidige en toekomstige generaties zodat zij de feiten leren kennen en het duidelijk wordt waar onverschilligheid, onvermogen of misschien zelfs onwil om niet op te treden, toe kan leiden", zei ze vanmiddag tijdens de presentatie.
Een begeleidingscommissie bij het onderzoek heeft aan het stadsbestuur aanbevelingen gedaan voor rechtsherstel. Het gaat daarbij om middelen voor genoegdoening voor de Joodse gemeenschap in Limburg, het wegwerken van achterstallig onderhoud aan de synagoge en het opzetten van educatieve projecten. Het stadsbestuur gaat de aanbevelingen voorleggen aan de gemeenteraad.
Landelijk onderzoek naar geroofd Joods vastgoed
In 2020 lanceerden tv-programma De Monitor en journalistenplatform Pointer een groot online project over Joods vastgoed dat in de Tweede Wereldoorlog werd geroofd door de Duitse bezetter. Aan de hand van Duitse vastgoedboeken brachten zij ruim 5000 verkochte Joodse panden in Nederland in kaart.
Het onderzoek bevestigde dat gemeenten vaak geroofde Joodse panden kochten en na de oorlog Joodse eigenaren belasting lieten betalen over de periode dat ze waren ondergedoken of in een concentratiekamp zaten. Ook maakten ze het Joodse eigenaren moeilijk hun bezit terug te krijgen.
Naar aanleiding van het project stelden tientallen gemeenten, waaronder Roermond, extra onderzoek in naar hun eigen gedrag tijdens en na de oorlog. In Groningen leidden de uitkomsten van het onderzoek ertoe dat de gemeente excuses en een schadevergoeding aanbood aan de kleinzoon van een Joods echtpaar. Het huis van zijn grootouders werd tijdens de Tweede Wereldoorlog geroofd en doorverkocht.
Geïnteresseerd in Tweede Wereldoorlog? Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.