Migratie is een van de belangrijkste onderwerpen deze verkiezingen. Uit onderzoek van Ipsos blijkt dat 65 procent van de Nederlanders het aantal asielmigranten naar beneden wil. Daarnaast is het onderwerp er de 'oorzaak' van dat Nederland vervroegd naar de stembus gaat: het kabinet-Rutte IV viel over het asielbeleid.
Ook in de campagne vallen de grote verschillen tussen de partijen op. Het is geen makkelijk onderwerp om compromissen over te sluiten, is in de verkiezingsdebatten te zien. Bijvoorbeeld over de spreidingswet lopen de meningen sterk uiteen.
Wat willen de partijen met de spreidingswet?
De spreidingswet is omstreden, omdat gemeenten ermee gedwongen kunnen worden een asielzoekerscentrum te accepteren, ook als er geen draagvlak is onder de bevolking. Voor zijn D66, CDA, GL-PvdA, SP, PvdD, CU, Denk, Volt en BIJ1. Tegen zijn VVD, PVV, FvD, BBB, SGP, BVNL, JA21 en NSC.
De Tweede Kamer heeft pas met een kleine meerderheid voor gestemd. Of de wet het ook in de Eerste Kamer zal halen is nog niet duidelijk.
Intussen blijven gemeenten druk op zoek naar opvangplekken voor asielzoekers en Oekraïense vluchtelingen en zoeken ze daarvoor tegelijk draagvlak onder de inwoners.
Zo ook in de gemeente Schagen. In Schagen komt vanaf 1 januari een crisisnoodopvang voor 250 asielzoekers. Het moet de huidige opvang in Petten, ook gemeente Schagen, vervangen.
De Schagenaren weten dat pas sinds kort. Gisteravond hield de gemeente een bewonersbijeenkomst, waar iets meer dan 150 mensen op af kwamen.
Mensen uitten daar hun zorgen over de opvang:
Migratie is een belangrijk thema bij deze verkiezingen. Voor veel gemeenten is het moeilijk om te zorgen voor voldoende opvang. Zo ook in de Noord-Hollandse gemeente Schagen. Daar was gisteravond een bijeenkomst vanwege een geplande noodopvang. - NOS
Volgens de Schagense burgemeester Marjan van Kampen moest er snel besloten worden. Bijna wekelijks kreeg ze brieven van demissionair staatssecretaris Van Der Burg, die op zoek is naar opvangplekken. Ze snapt dat de inwoners zich voor een voldongen feit voelen geplaatst. "Maar wij zeggen; wij nemen de verantwoordelijkheid voor het besluit en lichten dat toe. En gaandeweg houden wij mensen op de hoogte en informeren we hen."
Volgens Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden, is de rol van het gemeentebestuur belangrijk in het creëren van draagvlak. "Waar burgemeesters zeggen dat ze 'overvallen' zijn door het overheidsbeleid, wat vaak niet waar is, komen de burgers in verzet."
Waar het volgens haar goed gaat bij discussies over asielopvang, zijn bijeenkomsten waar lang van tevoren in kleine groepen wordt gepraat. "Waar dan ook per tafeltje een of twee ambtenaren aanzitten die aantekeningen maken en soms wat simpele vragen beantwoorden. En waar kerkelijke organisaties, maar ook winkeliersverenigingen, de scholen, de zorg en de politie meteen betrokken worden."
Het helpt volgens haar ook als duidelijk wordt gemaakt wat de voordelen zijn. Gemeenten krijgen vergoedingen voor de opvang, die besteed kunnen worden aan het opknappen van sportvelden, het in stand houden van het busvervoer en het ondersteunen van lokale winkels."
Te weinig woningen
Burgemeester Van Kampen ziet het als haar verantwoordelijkheid om asielzoekers op te vangen, tegelijkertijd blijft ze oog hebben voor de zorgen van de bewoners. "Vanavond zei iemand tegen mij: hoe gaat u er nou voor zorgen dat mijn kinderen ook een woning hebben. U bent zo bezig met vluchtelingen", zegt ze. "Die opmerking hebben wij vaker gehoord en wij proberen zoveel mogelijk te bouwen als gemeente Schagen. Maar dat is niet makkelijk."
Grip op asiel in verkiezingsprogramma's
De meeste partijen willen kansloze asielzoekers en overlastgevers sneller uitzetten. Verder lopen de meningen vaak flink uiteen. Zo willen VVD, CDA en NSC bijvoorbeeld een tweestatusstelsel. Dat is een onderscheid tussen oorlogsvluchtelingen en politieke en geloofsvluchtelingen. Voor de laatste groep is het recht op gezinshereniging ingeperkt.
Deze partijen willen ook strenger zijn bij de toelating van jongvolwassenen vanaf 18 bij gezinshereniging. De ChristenUnie wil meer geld voor de IND en het COA, en juist geen beperkingen voor gezinshereniging. Denk wil een generaal kinderpardon, PvdD wil de migratiedeals terugdraaien.
D66 en GL-PvdA willen meer aanmeldcentra, naast Ter Apel en Budel. De SP wil ook asielzoekershuisvesting in rijkere buurten. BBB wil maximaal 15.000 asielzoekers per jaar toelaten. NSC wil een migratiesaldo (het verschil tussen mensen die Nederland binnenkomen en mensen die Nederland juist verlaten) van maximaal 50.000 mensen. De PVV, FvD en BVNL willen een asielstop.
Met de vergelijkingen tussen de verkiezingsprogramma's wordt geen volledigheid nagestreefd. Bij alle partijen is het verkiezingsprogramma in te zien via de eigen website.
Volgens hoogleraar Schrover staan de verkiezingsprogramma's over migratie vol met oude voorgestelde plannen. Ze wijst op de versnelde asielprocedure die al sinds 1980 in programma's terugkeert. "Bijna alle oplossingen zijn al geprobeerd en mislukt, maar dat wordt zelden opgemerkt in de debatten. Het zou goed zijn als politici soms terugkijken naar eerdere pogingen."
Burgemeester Van Kampen hoopt dat de formatie van een nieuw kabinet na de verkiezingen snel verloopt, want volgens haar zijn er echte uitdagingen. "Het is bijzonder dat gemeenten weer de nek uitsteken om dit vraagstuk op te lossen. Daar zou Den Haag beter naar moeten kijken."