Voor kleinere bierbrouwers als Kees was het een rotjaar: "Eén grote clusterbom"

"Ik moet eigenlijk in een hoekje liggen huilen", vertelt brouwer Kees Schouten van de Noord-Hollandse Bierbrouwerij. Schouten verhuurt zijn brouwerij aan kleine brouwers die zelf geen brouwketels hebben. Naast de stijgende grondstofprijzen is vooral de forse verhoging van de bieraccijns en verbruiksbelasting per 1 januari 2024 een harde klap, zegt hij.

Alsof dat nog niet genoeg was, speelde ook het uitzonderlijk slechte weer van afgelopen jaar een grote rol in de tegenvallende bierverkoop, vult Michel Ordeman van brouwerij Jopen in Haarlem aan. "Alles kwam samen", zegt Schouten. "Het was eigenlijk één grote clusterbom." Al met al leidde het tot 3,4 procent minder bierverkoop landelijk in 2024 dan het jaar ervoor.

Zwaardere accijnzen, hogere lasten

Tot vorig jaar werden de accijnzen ingedeeld in drie categorieën op basis van het suikergehalte. Dat systeem is echter op de schop gegaan. Sinds 2024 hangt de hoogte van de accijns af van het alcoholpercentage: hoe hoger het alcoholpercentage, hoe meer belasting een brouwerij betaalt. "Voor een kleine brouwerij met veel verschillende bieren is dat een administratieve nachtmerrie", benadrukt Schouten.

Sommige brouwers passen zich aan door lichtere bieren te maken, maar ook dat is geen succesformule. "De consument vindt dat niet speciaal genoeg en wil er geen hoog bedrag voor betalen. Speciaalbier moet smaakvoller en wat zwaarder zijn." Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel: zware bieren worden duurder en minder aantrekkelijk voor consumenten, terwijl lichtere bieren niet als 'speciaal' genoeg worden ervaren.

Alcoholvrij bier fors duurder

Opvallend genoeg zijn de grootste prijsstijgingen te vinden in het alcoholvrij-schap. Dit bier valt niet onder de accijns, maar onder de zogenoemde verbruiksbelasting, net als frisdranken en vruchtensappen. Voor die categorie geldt sinds 1 januari een forse belastingverhoging van bijna 200 procent. Het effect is direct zichtbaar. In 2024 daalde de verkoop van alcoholvrij bier met 2,7 procent, terwijl dit segment de afgelopen jaren juist sterk groeide. Zo meldt Stichting Dranken Nederland.

"Op die manier wordt een gezonder alternatief eigenlijk gestraft", zegt Ordeman. "Dit gaat niet over volksgezondheid, maar puur over hoeveel geld er binnengehaald kan worden."

Speciaalbier blijft populair, maar niet voor iedereen

Terwijl de pilsverkoop afneemt, blijft speciaalbier nog steeds in trek. "De verkoop van IPA-bieren steeg in 2024 zelfs met 13 procent", merkt Ordeman op. Toch profiteert niet iedere brouwerij daarvan. Grote brouwerijen met vaste horecacontracten kunnen hun bier blijven afzetten, maar voor kleinere spelers wordt het steeds moeilijker om hun producten bij cafés en restaurants op de kaart te krijgen.

"De horeca koopt steeds vaker in via grote distributeurs", legt Schouten uit. Voor kleine brouwerijen is het daardoor een gevecht om nog een plekje op de wisseltap te bemachtigen. "Noem mij één café waar je niet meerdere bieren kunt drinken", concludeert Schouten. "Maar overal is het aanbod wel hetzelfde."