Ga naar Content

Extreme toename van meldingen over verstoring GPS-signaal in Nederlandse cockpits

Het aantal meldingen van verstoring van het GPS-signaal in Nederlandse cockpits, is afgelopen jaar explosief toegenomen. Verstoring van de navigatie gebeurt vaak in de buurt van conflictgebieden, waar strijdende partijen elkaars vliegtuigen en drones proberen te misleiden. Maar die aanvallen treffen onbedoeld dus ook steeds passagiersvliegtuigen, blijkt uit cijfers die NH opvroeg bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). 

Piloot Dara van Langen (links) ervaarde spoofing in de cockpit. - Foto: Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers

Waar de luchtvaartwereld in 2022 nog amper over het fenomeen spoofing had gehoord, stromen bij Analysebureau luchtvaartvoorvallen (ABL) sinds 2023 de meldingen erover binnen. Deden piloten van Nederlandse vliegtuigen in 2023 nog 163 meldingen van spoofing, in 2024 waren dit er al 1318.

Spoofing komt vaak voor boven conflictgebieden, zoals Rusland, Oekraïne en het Midden-Oosten. Hoewel luchtvaartmaatschappijen deze gebieden doorgaans mijden, kunnen vliegtuigen nog steeds verstoorde signalen oppikken.

Als ze aan de oostelijke kant van Scandinavië of bij de Baltische staten vliegen bijvoorbeeld. Of richting Oost-Europa en Azië, wanneer toestellen ook in de buurt van conflictgebieden komen.

Wat gebeurt er bij GPS-spoofing nou precies?

Bij spoofing worden de systemen van het vliegtuig als het ware besmet met een virus, wat de navigatie kan beïnvloeden. De software denkt dat het toestel ergens anders is dan waar het daadwerkelijk is.

Beïnvloeding van GPS-signalen gebeurt vaak in conflictgebieden en heeft als doel om militaire vliegtuigen of drones te verwarren. Ook passagiersvliegtuigen kunnen op deze manier van hun vluchtpad raken.

Het kan ook tot gevolg hebben dat er valse waarschuwingen verschijnen. Soms is het niet direct duidelijk dat een vliegtuig is 'besmet' met spoofing en komt de verstoring pas later tot uiting, het kan zich namelijk veel langer in het systeem bevinden. 

Eerder deze maand sprak NH met een piloot die spoofing in de cockpit zelf ondervond. Toen piloot Dara van Langen uit Heiloo vanuit Peking was opgestegen, leek het bijna mis te gaan. Kort na de start gaf het vliegtuig een alarmerende waarschuwing: een botsing met een berg dreigde. "We moesten volgens het vliegtuig direct actie ondernemen", vertelt hij. Maar die berg was er helemaal niet." 

In onderstaande video vertelt piloot Dara van Langen over zijn ervaring met spoofing in de cockpit en zie je hoe (andere) piloten een valse waarschuwing krijgen in hun vliegtuig. 

Piloot Dara ondervond spoofing: "Risico's best aanzienlijk" - NH Nieuws

Deze waarschuwing is een bekend gevolg van spoofing. Volgens het ABL meldden piloten in 2024 460 keer dat er sprake was van deze valse melding, een terrain warning genoemd. In 2023 waren dit er nog maar 36. In alle bij het ABL gemelde gevallen hebben de piloten dit tijdig ingezien, waardoor de vliegtuigen niet in gevaar zijn geweest.

Zorgen 

De pilotenvakbond maakt zich toch grote zorgen om het fenomeen. Voorzitter Camiel Verhagen van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) vertelt over de risico's voor piloten: "Je krijgt signalen binnen waarvan je niet goed kunt doorgronden of ze nou kloppen of niet. Je kan verkeerde informatie achterna gaan. Het kan zijn dat je een waarschuwing krijgt die niet correct is. En het maakt dat je ook niet altijd opvolgt wat je ziet. Dus je wordt heel wantrouwig op wat je ziet, maar daardoor kun je ook signalen die wel kloppen niet meer volgen. "

Volgens de piloten kan spoofing gevaarlijk zijn, vooral tijdens nachtvluchten of in de wolken, omdat het zicht dan slechter is. Een ander risico is dat onverwachte reacties, zoals snel klimmen na een valse waarschuwing, de luchtverkeersleiding kunnen verrassen. Dit is vooral problematisch in drukke luchtruimen zoals die van Peking of Amsterdam, waar dergelijke manoeuvres ongewenst zijn. 

Lees ook

Meer nieuws over Schiphol
📰 Al het nieuws over Schiphol vind je op nhnieuws.nl/schiphol 
💬 Tips over Schiphol- en luchtvaartverhalen zijn welkom op [email protected]

Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]