Schaatsen op natuurijs zit er nog lang niet in, want écht gevroren heeft het nog niet, toch? Niets van waar. Volgens de Alkmaarse vrieskoujager Pieter Bliek daalde het kwik deze winter al eens tot ruim 11 graden onder nul. In de Noord-Hollandse duinen meet hij namelijk al jaren extreme temperaturen en onder de juiste omstandigheden misschien wel weer een kouderecord.
Vrieskoujager Pieter hoopt op heldere nachten voor nieuw kouderecord - NH Nieuws
Bepakt en bezakt met allerhande apparatuur loopt vrieskoujager Pieter Bliek (51) naar een duinpan in Bergen om een nieuw meetstation te plaatsen. "Ik ga onder meer het temperatuurverloop, de windsnelheid, luchtvochtigheid en stralingsbalans registreren", vertelt hij enthousiast. "En een lage temperatuur lukt het best met helder en windstil weer."
Record niet het doel
Pieter is gefascineerd door het afwijkende klimaat in de duinen, waar het flink kan vriezen én zeer heet kan worden. "Met al deze apparatuur meten we uiteindelijk de energiebalans in een duinpan. Temperatuurrecords zijn niet ons doel, die zijn natuurlijk leuk, maar zijn bijvangst", lacht hij.
Het hele jaar door wordt er in de duinen gemeten. Of hij de kouderecords gaat breken, is niet te garanderen. Die staan voorlopig op min 21 graden in de winter van 2021 in een duinpan in Wimmenum, en in de zomer van 2022 werd het min 0,46 graden in Camperduin.
"De meting toen op de vroege ochtend van 7 augustus in Camperduin is echt uniek, want het had nog nooit gevroren in Nederland tussen 20 juni en 20 augustus. Het was dan wel geen officiële meting, maar wij hadden wel het kouderecord voor de zomer gemeten."
Extreme temperatuurverschillen
'Meten is weten' luidt het gezegde, maar wat heb je aan alle informatie die hij verzamelt? "Alle gegevens gieten we in een rekenmodel en uiteindelijk moet dat er toe leiden dat we het temperatuurverloop in zo'n pannetje kunnen voorspellen. Dat voorspellen is heel interessant voor de wetenschap."
"Als leek heb je er dus niet zoveel aan, maar biologen en ecologen wél. Die onderzoeken de vegetatie in de duinen en of bijvoorbeeld klimaatverandering daar invloed op heeft. Het wordt namelijk steeds warmer én steeds kouder en dat heeft effect op de flora en fauna."
"Die onderzoekers hebben niets aan algemene gemiddelde temperaturen, want dat geeft een vertekend beeld; je moet werken met de temperaturen die hier in de duinpannen veel extremer zijn. Het kan hier tien graden vriezen, terwijl het aan de rand van de duinpan boven nul is", wijst Pieter. "Daarom meten wij op beide plekken."
Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van het klimaat in de duinpannen, staat er een tiental meetstations verspreid over de duinen. Pieter werkt onder meer samen met de Delftse professor Hans van der Kwast en deelt ook gegevens met andere vrieskoujagers in België en Frankrijk.
Resultaat
Uit de meting met de apparatuur die afgelopen week is neergezet, blijkt dat de temperatuur in het Bergense duinpannetje bleef steken op ruim één graad boven nul. "Door het mistige weer en de hoge luchtvochtigheid kon het niet ver afkoelen", aldus Pieter.
De laagste temperatuur die deze winter in de duinen is gemeten is tot nu toe -11,47 graden (op anderhalve meter hoogte). Dit was op 11 januari in een duinpan bij Castricum aan Zee.