Hij kreeg de Andreaspenning voor zijn boeken, gedichten en columns over Amsterdam en zijn werk om Holocaustslachtoffers te eren. Maar was ook een meester in het meer lichtvoetige genre. De Amsterdamse schrijver en dichter Guus Luijters. Hij schreef zijn hele leven en bleef dat tot het einde doen. Vandaag overleed Luijters op 81-jarige leeftijd.
"Ik wilde zeggen schandalig, maar het is onbegrijpelijk", zei Guus Luijters in maart dit jaar nog tegen AT5 over zijn ontdekking. Samen met auteur en regisseur Willy Lindwer deed Luijters jarenlang onderzoek naar de rol die vervoersbedrijf GVB had gespeeld in de deportatie van joodse Amsterdammers. In hun boek en documentaire 'De Verdwenen Stad', onthulden ze dat zo'n 48.000 van de 77.000 vermoorde joodse Amsterdammers met de trams van het GVB werden vervoerd naar de treinstations en daar grof geld aan verdiende.
"Ik wilde zeggen: schandalig, maar het is onbegrijpelijk"
"Het GVB heeft dat precies allemaal bijgehouden", zei Luijters over het feit dat het vervoersbedrijf voor elke rit een vergoeding werd ontvangen. De gemeente en het GVB besloten kort na de onthulling om het geld te doneren dat verdiend is door trams aan de Nazi's te verhuren voor deportatie van Amsterdamse joden. Ook zullen tramhaltes waar ze moesten instappen een gedenkteken krijgen.
18.000 Joodse kinderen
Luijters die tijdens de Duitse bezetting in 1943 werd geboren in Amsterdam, trok zich het lot van de ruim 18.000 vermoorde Nederlandse joodse kinderen bijzonder aan. Zeven jaar lang werkte hij aan zijn belangrijkste boek 'In Memoriam', waarvoor hij van alle vermoord joodse kinderen een biografie maakte.
Samen met het Stadsarchief maakte hij een tentoonstelling met duizenden foto's en teksten. "Het was de bedoeling dat ze van de aardbodem verdwenen, maar dat zal nooit meer lukken want ze staan in een boek", zei Luijters. "Baby's, kinderen van 0 jaar, 1 of 10 jaar, voor wie het leven nog moest beginnen. En toen zijn ze doodgemaakt."
Luijters groeide op in Bos en Lommer. In zijn jeugd las hij al veel en hij schreef voor de schoolkrant van het Spinoza Lyceum. Nadat studentenblad Propria Cures een verhaal van hem publiceerde, wisten uitgevers hem te vinden. Naast zijn boeken en dichtbundels schreef hij 48 jaar lang recensies en columns voor Het Parool, zoals 'Klein Geluk' met korte observaties over het Amsterdamse leven. Ook zijn gedichten konden lichtvoetig zijn, zoals zijn gedicht 'De meisjes van de Kinkerstraat'. Over hoog geblondeerde vrouwen met vaak strakke leggings en hoge hakken, die hij heimelijk bewonderde, maar nooit kon krijgen.
De meisjes van de Kinkerstraat
Kinkerstraatjes lopen samen, meestal door de Kinkerstraat
En hun geblondeerde haren, zijn als de manen van een paard
Kinkerstraatjes hebben witte tanden en ze blijven altijd jong
Want ze hebben niks om handen, want ze zijn niet dom
En hun dochter is hun alles, met hun moeder zijn ze rijk
Meestal in de straat van Kinker en soms op de Haarlemmerdijk
Voor zijn onderzoeken naar de slachtoffers van de Holocaust kreeg Luijters in juni dit jaar ook een oorkonde van Yad Vashem, het Holocaust Museum in Jeruzalem. Luijters woonde met zijn vrouw Ruth in Amsterdam Zuid en stierf deze vrijdag aan de gevolgen van uitgezaaide blaaskanker. Hij werd 81 jaar oud.