Nabestaanden blij met vondst WO2-bommenwerper, maar er is nog wel een mysterie

Johan Graas van de Aircraft Recovery Group laat in thuisbasis Fort Veldhuis bij Heemskerk een aantal onderdelen zien van het neergestorte vliegtuig. Graas zoekt al vijftig jaar naar gecrashte oorlogsvliegtuigen. Het begon toen hij 16 was en een oom hem een zwemvest liet zien dat hij had gevonden op een crashsite. Sindsdien laten de verhalen van de omgekomen mannen hem niet meer los. Hij speurde al tientallen vermiste vliegtuigen op, de Liberator op de bodem van het IJsselmeer is zijn meest recente vondst. 

Negen bemanningsleden komen om

Het vliegtuig stortte precies 81 jaar geleden neer toen het op de terugweg naar Engeland was. Ze hadden met een formatie vliegtuigen het rangeerterrein bij Osnabrück gebombardeerd. Boven Staphorst werden ze beschoten door de Duitse luchtafweer en jachtvliegtuigen. De negen bemanningsleden kwamen bij de crash om het leven. 

Volgens Graas liggen er nog vijf bemanningsleden met het vliegtuig begraven in de bodem van het IJsselmeer. Drie bemanningsleden spoelden maanden erna aan. Het lichaam van de copiloot, Joseph Congelli, kwam pas na tien maanden via haven de Oude Zeug, aan de IJsselmeerkust van de Wieringermeer, aan land.

Tekst loopt door onder de foto.

"Ik heb nu contact met de familie van Joseph Congelli. Zij zijn heel blij dat we de bommenwerper hebben gevonden. Het gaat om neven en nichten van Joseph. Maar in de zoektocht naar informatie ben ik wel op een vreemd verhaal gestuit. Want Joseph werd gevonden, begraven maar later toch weer als vermist opgegeven. Dat is een mysterie. Dat moet ik gaan uitzoeken."

De Duitsers gebruikten haven de Oude Zeug regelmatig als plek om brokstukken van in het IJsselmeer gecrashte vliegtuigen aan land te brengen. "Ik vermoed dat Congelli bij die wrakstukken is meegekomen. De Duitsers hebben hem toen ook kunnen identificeren, ik denk aan het identificatieplaatje dat om zijn nek hing. Daarna werd hij begraven in Middenmeer. Ik vermoed dat daar al iets fout is gegaan."

Want als Congelli na de oorlog wordt herbegraven, blijkt zijn lichaam niet in de kist te liggen. Er ligt slechts een been in. Zijn status wordt opnieuw veranderd naar 'Missing in Action'.

Tekst loopt door onder de foto.

"Dat is natuurlijk een boodschap waar je heel voorzichtig mee om moet gaan richting de familie. Ze weten nu wel waar de bommenwerper terecht is gekomen, maar dan blijkt er van alles mis te zijn gegaan bij de administratie rond de graven. Dat kan bij de Amerikanen liggen, maar ook bij de Duitsers."

Het vreet aan je

De onduidelijkheid is wat Graas betreft onverteerbaar. "Het is het allerergste als nabestaanden niet weten wat er met hun familie gebeurd is. Dat gaat soms generaties door. Het blijft aan je vreten. Als wij mensen bellen met het nieuws dat we een wrak gevonden hebben, die emotie is na tachtig jaar bijna even groot als dat het twee weken na de vermissing zou zijn."

Tekst loopt door onder de foto.

Graas gaat zeker in de zaak duiken en hoopt het mysterie te kunnen ontrafelen en de andere families te vinden. Hij hoopt ook dat het vliegtuig en de stoffelijke resten geborgen gaan worden. 

Op 23 oktober 2023 werd er door Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon een monument geplaatst in haven de Oude Zeug voor de bemanningsleden van de Liberator-bommenwerper.