Het Amsterdam Museum heeft tijdelijk onderdak gevonden aan de Amstel, terwijl het historische Burgerweeshuis wordt gerenoveerd. Ondanks de verhuizing blijft het museum een podium voor de verhalen van de stad. Deze aflevering laat zien dat het museum ook internationaal actief is: in het Städel Museum in Frankfurt is een tentoonstelling te zien over het Amsterdam van Rembrandt, waarvoor het Amsterdam Museum maar liefst zestig objecten uitleende.
We lopen achter conservator Norbert Middelkoop door het depot van grote formaten van het Amsterdam Museum. Tussen spiegels en opgerolde tapijten trekken we even onze aandacht naar een enorm schilderij met een prominente rol voor Napoleon. De intocht van Napoleon ziet er opvallend fris uit. "Dat klopt", zegt Middelkoop, "die is nog niet zo heel lang geleden gerestaureerd. Mensen kunnen het nog hebben gezien in de Schuttersgalerij van het Amsterdam Museum."
Met het Burgerweeshuis tijdelijk gesloten vanwege een grondige renovatie, is het depot voller dan ooit. Het Städel Museum in Frankfurt maakt daar dankbaar gebruik van voor haar tentoonstelling Rembrandts Amsterdam. Goldene Zeiten? Maar liefst zestig objecten uit de collectie maken de reis naar Duitsland.
Koppertjesmaandag
Een van de topstukken is het schilderij Koppertjesmaandag van Adriaen van Nieulandt. Koppertjesmaandag was de derde maandag na Driekoningen (6 januari), de enige dag waarop lepralijders de stad in mochten om geld in te zamelen voor het Leprozenhuis. De rest van het jaar was de stad voor hen verboden terrein. Het schilderij toont de laatste tocht van de leprozen in 1604. Van Nieulandt maakte dit werk pas jaren later, in 1633, in opdracht van het Leprozenhuis, waar het oorspronkelijk werd geplaatst. "Het is dus eigenlijk een flashback."
"Dit schilderij is heel bijzonder", legt conservator Norbert Middelkoop uit. "Als je naar zeventiende-eeuwse Nederlandse stadsgezichten kijkt, zie je meestal een behoorlijk aangeharkte stad: weinig vuil op straat, blije mensen, gegoede middenstanders, elite, mensen te paard of in een koetsje. Hier zien we een doorsnede van de Amsterdamse bevolking op de Dam."
"Als je naar zeventiende-eeuwse Nederlandse stadsgezichten kijkt, is de stad meestal behoorlijk aangeharkt."
Restauratie
"Alle schilderijen worden eerst nagekeken op conditie", vertelt Middelkoop. "Of het de reis aankan. Het kan zo zijn dat, op advies van een restaurator, je moet afzien van bruikleen. Zelfs al binnen Amsterdam."
Koppertjesmaandag mag op reis, maar moet wel eerst flink worden gerestaureerd. Voor restaurator Kathrin Kirsch is het duidelijk wat haar te doen staat: "Reinigen, vernisafname, oude retouches eraf en dan moet je het op een gegeven moment weer gaan opbouwen."
Het wordt een klus van maanden. Na de verbouwing van het Burgerweeshuis zal Koppertjesmaandag ongetwijfeld een belangrijke plek krijgen in het nieuwe Amsterdam Museum.
Kijk hier voor meer afleveringen van Museum voor Amsterdam
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app.
Hoe maak je van 26 verschillende huizen een modern Amsterdam Museum? - NH Nieuws