NH-documentaire Vliegpionieren: hoe de eerste vlucht naar Indië onze reisdrang aanwakkerde

Vandaag is het precies 100 jaar geleden dat Nederlanders voor het eerst met het vliegtuig aankwamen in Batavia. Het was toen de langste vlucht die ooit wereldwijd was gemaakt. Meer dan 15.000 kilometer, verspreid over twintig dagen. Een vlucht die liet zien dat Nederland meetelde en die Schiphol op de kaart zette.

3000 gulden

Hoewel die eerste vlucht succesvol was, betekende dit niet dat er meteen vliegtuigen vol passagiers naar Indië vlogen. Pas drie jaar later vertrekt de eerste passagiersvlucht naar Batavia. Aan boord is de rijke Amerikaan Van Lier Black, die met twee Nederlandse piloten in het vliegtuig stapt.

"Die vlucht heeft heel veel betekend", vertelt historicus Will Porrio in de documentaire. "Die piloten hebben ervoor gezorgd dat de luchtvaart de vormen aannam die het aan moest nemen. En dat in honderd jaar."

In 1930 opent de KLM een lijndienst voor passagiers. Vliegen wordt dan alleen nog gedaan door zakenlieden en andere rijke mensen: een ticket naar Batavia kostte drieduizend gulden. Pas na de oorlog wordt het vliegen toegankelijker voor het grote publiek. De plannen voor Schiphol zijn groots. Er wordt flink geïnvesteerd. 

"Het plan was om tien tot twaalf start- en landingsbanen op Schiphol aan te leggen. In elke richting één", vertelt de documentairemaaktster. In de jaren erna worden veel banen aangelegd, het worden er in totaal zes. 

Kantelpunt

Schiphol groeit en groeit. Het gebied dat overlast heeft van Schiphol groeit daarmee ook. Met de komst van de straalmotoren groeit ook de weerstand tegen de luchthaven. 

Honderd jaar later vliegen we van 'ons' Schiphol, een van de grootste luchthavens van Europa, in vijftien uur naar Jakarta. Inmiddels wordt er gesproken over een krimp van Schiphol. Minder vliegen, minder geluidsoverlast, minder uitstoot. Nieuwe vliegtuigen, nieuwe tijden. "De les die we eruit leren is dat je de toekomst niet kunt voorspellen", zegt luchtvaarthistoricus Marc Dierikx.