Vijf uur vliegen naar Gran Canaria lang? Stel je voor dat je 54 dagen onderweg bent naar Indonesië. Anno 2024 ondenkbaar, maar de eerste intercontinentale vlucht - exact honderd jaar geleden van Schiphol naar Batavia (Jakarta) - nam bijna twee maanden in beslag. NH-verslaggever Eline Boshuizen dook in de geschiedenis van deze pioniersvlucht en maakte er een documentaire over, die de komende dagen in etappes wordt uitgezonden.
Waarom was deze vlucht een mijlpaal?
"Nog nooit was er zó ver gevlogen. En als Nederlanders wilden we graag laten zien dat we dat konden. We wilden meetellen. We wilden dat Schiphol werd gezien als een serieuze luchthaven.
Het vliegtuig vertrok op 1 oktober 1924 vanaf het toen nog kleine Schiphol. Toen de piloten boven Bulgarije vlogen, kwam de Fokker F.VII al in de problemen. Er was motorpech en de bemanning moest een noodlanding maken op het platteland. Dat was natuurlijk een ramp. Je kunt je voorstellen dat er in die tijd geen motor op voorraad was.
Gelukkig was het Amsterdamse weekblad Het Leven erg betrokken en sponsorde een nieuwe motor. Met de trein en paard en wagen moest het daar worden gebracht, een enorme onderneming. Na een maand konden de pioniers eindelijk verder naar hun eindbestemming.
Aanstaande zondag, 24 november, is het exact honderd jaar geleden dat het toestel in Nederlands-Indië landde. De piloten werden als ware helden onthaald op vliegveld Tjililitan van Batavia. En nadat ze later (per boot) terug naar Europa zijn gekomen, worden de pioniers ook in ons land uitgebreid en uitbundig gehuldigd."
Waarom wilde je deze documentaire maken?
"Als Schiphol-verslaggever van NH raakte ik gefascineerd door de belangrijke rol die Nederland heeft gespeeld in de luchtvaartgeschiedenis. Door me te verdiepen in het verhaal achter de eerste intercontinentale vlucht vanaf Schiphol, hoopte ik ook meer vat te krijgen op de context waarin Schiphol groot is geworden. Tegenwoordig is het ondenkbaar, maar in een grijs verleden waren er zelfs demonstraties voor een groter Schiphol."
Die eerste intercontinentale vlucht was eigenlijk het startpunt voor de groei van de luchthaven. De grote groei van Schiphol, die de enorme reisdrang van Nederlanders eigenlijk faciliteerde waar we zo om bekend staan. Waar Schiphol eerst nog een modderig graslandje was waar hooguit twintig passagiers per dag kwamen, is het nu een van de grootste luchthavens van Europa."
Wat kunnen kijkers verwachten?
"In de serie word je meegenomen door de vlieggeschiedenis van Schiphol. Het begint met de risicovolle capriolen die de Haarlemse vliegtuigbouwer Anthony Fokker uithaalde in 1911: hij vloog met zijn vliegtuigje over het centrum van Haarlem, en cirkelde zelfs rond de Grote of Sint Bavokerk. Maar ook de crashes begin jaren '30 komen aan bod.
Ook onderzoek ik in de documentaire welke invloed de ontwikkeling van Schiphol had op de omgeving en ga ik op zoek naar het vroegere zogeheten 'Plesmanlaantje', vlak bij Schiphol. Daar stonden huizen die waren gebouwd voor de piloten, stewardessen en vliegtuigmonteurs.
In de serie zien we eigenlijk hoe wij Nederlanders gingen 'vliegpionieren' om die luchtvaart te laten groeien. Om ervoor te zorgen dat ook de gewone burger zich een vliegreis kon veroorloven, wat in de beginjaren zeker nog niet het geval was. We zien hoe die vliegpioniers ervoor hebben gezorgd dat Schiphol nu die grote luchthaven is die we kennen."
De driedelige documentaire Vliegpionieren verschijnt de komende dagen in drie delen op nhnieuws.nl. Geen zin om te wachten? Bekijk dan vanaf morgen alle drie de afleveringen via het YouTube-kanaal van NH. Rond de kerstdagen wordt de docuserie ook op televisie uitgezonden.