Het Zwanenwater bij Callantsoog wordt door Defensie niet langer overwogen als oefenlocatie: de aandacht verschuift naar een naastgelegen gebied ten noorden van Groote Keeten. Tot grote verontwaardiging van de betrokken partijen: 'Er is hier iets heel raars gebeurd'.
Natuurmonumenten en omwonenden reageerden verbijsterd toen het ministerie van Defensie afgelopen juli het Zwanenwater bij Callantsoog toevoegde aan de lijst van mogelijke oefenterreinen. Ze vreesden dat militaire activiteiten het kwetsbare natuurgebied blijvend zouden aantasten en pleitten voor het behoud van het unieke landschap.
Gebrek aan grondig onderzoek
Dat plan is van de baan, meldt het ministerie van Defensie vandaag. In plaats daarvan wordt het nabijgelegen natuurgebied ten noorden van Groote Keeten als mogelijke oefenlocatie aangewezen.
En dat is 'onbegrijpelijk', zegt Martijn de Jong van Landschap Noord-Holland, beheerder van het natuurgebied. Volgens De Jong is het besluit ongefundeerd en gebaseerd op een gebrek aan grondig onderzoek.
Het natuurgebied kent bijzondere ecologische waarde, waaronder Natura 2000-status, en de omgeving herbergt kwetsbare duinen en broedvogels. "Dit type zware militaire oefening met tanks en drones kan ernstige schade toebrengen aan het ecosysteem. De duinen worden kapot gereden, en drones en vogels gaan simpelweg niet samen," stelt De Jong.
"Het zou beter zijn als partijen die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de natuur inspraak krijgen in dit soort kwesties"
De natuurorganisatie vindt het opmerkelijk dat de plannen pas op het laatste moment zijn gecommuniceerd, zonder gelegenheid voor inspraak. "Tot april stonden deze locaties niet eens in de plannen. Nu kunnen we als natuurorganisaties niet formeel reageren of bezwaar maken. Er is hier iets heel raars gebeurd."
Dat zegt ook Lea van der Zee van Natuurmonumenten, die met gemengde gevoelens reageert op het besluit het Zwanenwater te schrappen als mogelijke oefenlocatie voor amfibische trainingen. Volgens haar roept de aanwijzing van een nieuw gebied bij Groote Keeten, een eveneens beschermd natuurgebied, net zoveel zorgen op.
Ook Van der Zee uit haar kritiek op het besluitingsproces en zegt daarover: "Het zou beter zijn als partijen die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de natuur inspraak krijgen in dit soort kwesties."
Kwetsbare duinen en broedvogels
De gemeente Schagen, die betrokken was bij het overleg over de mogelijke locaties, wijst erop dat de milieueffectrapportage voor het gebied bij Groote Keeten nog moet plaatsvinden, en dat pas dan duidelijk zal worden of de locatie geschikt is voor militaire oefeningen. Dit rapport zal ook de ecologische waarde van het gebied, waaronder de Natura 2000-status en de aanwezigheid van kwetsbare duinen en broedvogels, in aanmerking nemen.
Daarbij laat de gemeente weten dat Defensie binnenkort een informatiebijeenkomst zal organiseren, waar bewoners hun bezwaren kunnen indienen. De details over de datum en locatie zijn nog niet bekend.
"Zo sla je twee vliegen in één klap"
Toch roept De Jong de gemeente op tot een assertieve houding: "De gemeente Schagen en provincie Noord-Holland hebben nu de sleutel in handen. Als zij niets doen, neemt Defensie zelfstandig een besluit," concludeert hij.
Landschap Noord-Holland stelt daarbij dat er meer geschikte alternatieven zijn voor de militaire oefeningen, zoals de nabijgelegen Hondschbossche Duinen. Dit gebied is volgens hun minder kwetsbaar dan Groote Keeten en valt niet onder Natura 2000, waardoor het beter aansluit bij de aard van de oefeningen.
Ook de Maasvlakte in Rotterdam staat op de lijst van mogelijke oefenterreinen, een locatie die door verschillende betrokken partijen wordt ondersteund. De provincie Zuid-Holland pleitte recentelijk voor de Maasvlakte, met het argument dat de militaire aanwezigheid niet alleen ruimte biedt voor defensieactiviteiten, maar ook kan bijdragen aan de bestrijding van de criminele drugshandel in de Rotterdamse haven. "Zo sla je twee vliegen in één klap", aldus De Jong.
Een woordvoerder van het ministerie van Defensie legt uit dat alle potentiële locaties, waaronder Zwanenwater en Groote Keeten, onderzocht worden op de impact van militaire oefeningen. Voor Zwanenwater is het onderzoek afgerond, maar voor Groote Keeten moet dit nog plaatsvinden. Het gebied daar werd pas later genoemd omdat eerst een andere locatie in de buurt van Petten werd onderzocht. Om meer duidelijkheid te geven, organiseert Defensie een extra informatiebijeenkomst voor de betrokkenen.
Over de Maasvlakte geeft Defensie aan dat deze locatie, vanwege de strategische voordelen zoals de nabijheid van het havengebied, ook wordt onderzocht als mogelijke oefenplek. Bestuurlijk draagvlak is een belangrijk aspect in de besluitvorming. Defensie verwacht de definitieve keuze voor de oefenlocaties eind eerste kwartaal 2025 te maken, op basis van onderzoeksresultaten, maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak, en de operationele behoeften van Defensie. Er wordt niet gezocht naar één specifieke locatie, maar naar meerdere geschikte plekken langs de kust.