Als het aan Sijmen Tol en Tiny Hoogland ligt wordt 't Vòlledams, oftewel het Volendams dialect, een regulier vak op school. De twee zitten samen in de werkgroep Grôsk òp ûis Vòlledams die ruim een jaar geleden in het leven is geroepen voor het behoud van het dialect.
"Steeds meer jonge mensen leren hun kinderen geen Volendams meer aan en zo verdwijnt ons prachtige dialect", vertelt Tiny. "Dat zou toch doodzonde zijn. Als professionele ‘taalgek’ vind ik het altijd een ramp voor de mensheid als een taal verdwijnt, want daarmee verdwijnt een hele denkwereld", reageert Sijmen.
NH spreekt de twee taalfanaten in het Volendams Museum, de plek waar redactie Zaanstreek-Waterland van morgen tot en met woensdag te gast is. Deze week besteden we bij NH veel aandacht aan het Volendams dialect en is iedereen welkom om met ons en de Volendammers die zich inzetten voor ‘’t Vòlledams’ in gesprek te gaan.
Wil je dit artikel in het Volendams lezen, klik dan hier.
Terug naar het gesprek in het museum in het centrum van het dorp, waar men nog rondloopt in de traditionele klederdracht en de voertaal plat Vòlledams is. Is het Volendams echt in gevaar?
Tiny knikt direct: "Je merkt dat veel jonge ouders een tijd lang tegen hun kinderen geen Volendams hebben gepraat want ze waren bang dat hun kinderen dan niet goed Nederlands zouden leren. Die hele generatie kinderen is dus niet opgegroeid met 't Vòlledams. De stevige basis van het dialect wordt dan niet meer gelegd. Dan heb je straks een generatie die nog maar drie woorden Volendams kent."
't Vòlledams gaat over zoveel meer
Waarom is het zo belangrijk dat het dialect wordt behouden? "Als je in het Volendams opgegroeid bent en het spreekt dan is dat je 'hartentaal', daar kan je, ondanks dat je andere talen spreekt, je optimaal in uiten", aldus Tiny. "Als we er nu niet voor zorgen dat kinderen 't Vòlledams leren dan is de kans groot dat het straks verdwijnt", vult Sijmen aan. En daarom vinden de twee dat er op de basisschool ook Volendamse les moet komen.
Tiny: "En 't Vòlledams gaat over zoveel meer, denk bijvoorbeeld aan onze humor, bepaalde manieren hoe we ons dialect gebruiken. Zo 'doen' wij alles", legt ze uit. "Wij doene zelfs slâipe (slapen). Zo zeg je dat niet in het Nederlands. Ook zeggen wij niet 'wil je de voordeur dicht doen'. Wij houden het korter: "Doen de véjrdéjr dicht"", zegt ze in het Volendams.
'Wij kwamen vroeger niet 'buiten het derde klaphek', dus wij blijven dat praten'
"Het Volendams is een gesproken taal en als je wilt dat een taal blijft bestaan, moet die op schrift staan en mensen moeten dat dan ook gaan gebruiken", gaat Sijmen verder. "Dus het eerste wat we nodig hadden, was een Volendamse spelling, want bestond nog geen algemene standaard voor."
Tiny vult aan: "We hebben daar maanden over gesteggeld." En voor hen op tafel ligt de Vòlledamse spellinggids en het Vòlledamse leesplankje. Allebei te koop in het museum. "En dat is nog niet alles", vertellen de twee. "Maandagavond 4 november is er weer een Volendams dictee." Ook daar zal NH verslag van doen.
Tekst gaat verder onder foto.
Toch wordt er, in vergelijking met andere dialecten in Nederland, in Volendam nog veel in het dialect gesproken. "Dat komt omdat wij zo godeigenwijs zijn", lacht Sijmen. "Wij kwamen vroeger niet 'buiten het derde klaphek', een mooi Volendams gezegde wat betekent buiten het dorp. Dus wij blijven dat praten", legt Tiny uit. Sijmen: "En nog steeds blijven de meeste Volendammers hier wonen."
Bestaat het over 50 jaar nog? "Dat maak ik niet meer mee", reageert Tiny. "Maar ik hoop van wel." Sijmen die zelf meerdere talen beheerst, van het Russisch tot aan het Volendams, denkt van wel, maar het zal wel veranderd zijn.
"Elke taal verandert, bij een dialect gaat dat sneller omdat het doorgaans niet geschreven wordt." Of het verstandig is om je kinderen in dialect op te voeden, vragen we aan Josje Verhagen, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. Dat artikel lees je hier.
Week van het Volendams dialect
Wordt 't Vòlledams met uitsterven bedreigd? Het Volendams dialect staat onder druk omdat steeds meer jonge mensen geen Volendams meer aanleren. Daarom besteedt NH Nieuws in de week van 't Vòlledams dialect veel aandacht aan deze taalvorm, die een eigen grammatica en vooral een eigen woordenschat heeft.