Op het strand van Texel spoelden een jaar geleden de menselijke resten van mannelijke bootvluchtelingen aan. Jutter Lotte was zo geraakt door dit nieuws dat ze contact zocht met de Texelaar die het onderlichaam vond. Samen herdachten ze deze week de anonieme doden. "Het was nog mooier dan ik had verwacht."
Ter hoogte van paal 15 trotseren twee jutters de wind.
Voor hen staan zandkastelen met oranje bloemen erin gestoken. Witte schuimkoppen op de golven, het is opkomend water. Alles vormt een door Lotte bedacht ritueel.
"Precies hier was het", zegt de boomlange Texelaar tegen haar. Hij wil niet met zijn naam in het artikel, vanwege de heftige reacties die zijn vondst vorig jaar losmaakten.
In oktober trof hij in de branding een broek met lichaamsdelen aan, de nachtmerrie van iedere strandjutter. Een paar dagen later sloeg een andere strandganger alarm om een aangespoelde voet.
Het blijken de lichaamsdelen van twee mannen, hun identiteit is nog onbekend. De politie heeft contact met de Franse autoriteiten in de hoop op een match met vermiste personen daar.
Het gaat bijna zeker om mensen die bij een bootongeluk onderweg naar Engeland zijn verdronken. Van de honderden vluchtelingen die daar de afgelopen jaren omkwamen, zijn er tientallen nog spoorloos.
De eenzame uitvaart
"Ik wilde iets moois doen. Deze mensen een gezicht geven, een waardig afscheid. Zij hebben ook ergens familie", zegt Lotte, weggedoken in haar sjaal.
Ze las in een achtergelaten krant in de trein over de lugubere vondst. Het liet haar niet meer los.
De 37-jarige is socioloog en sinds ze haar geliefde zes jaar geleden verloor aan kanker is ze gefascineerd door rouw, en het taboe erop.
"We wisten toen: hij gaat snel dood", vertelt Lotte over meest verdrietige tijd van haar leven. Ze was toen 31. "Allebei wilden we het proces toch ons eigen maken. Wij wilden echt samen beleven wat er nog te beleven viel."
Rouwen is volgens haar steeds meer een individuele aangelegenheid geworden.
"Vroeger stierven mensen in de woonkamer, ging de kerkklok, liep het dorp uit. De hele gemeenschap hielp met het dragen van het verlies. Dat zie je nog steeds bij inheemse volkeren over de hele wereld. Maar hier is er weinig van over. Voor velen is het een eenzaam proces, zo lullig, dat hoeft het niet te zijn."
De kop van dat ene krantenartikel over lugubere vondst op Texel was: 'Hoe strandjutters op het verdriet van de wereld stuiten en niet goed weten wat ermee te doen'.
Lotte kijkt naar de Texelaar naast haar.
"Het is zo lullig dat rouwen voor velen een eenzaam proces is, dat hoeft het niet te zijn"
"Je kunt je ervoor verdoven, maar niemand ontkomt aan de dood. Vroeg of laat krijg je ermee te maken. En dat verbindt ons juist ook allemaal. Juist daarom vind ik het zo speciaal om dit met hem te doen. Dit keer was hij de eerste die het tegenkwam op het strand."
Voor boomlange jutter waren met name de reacties confronterend, nadat hij de vondst van de menselijke resten bij politie meldde en er interviews over gaf.
"Ik werd ineens benaderd door drie wanhopige nabestaanden", vertelt hij. "Ze mailden of belden zelfs. Of dit misschien het lichaam was van hún nog altijd vermiste dierbare. Of ik alle informatie die ik had met ze wilde delen. Hun verdriet werd ineens mijn verdriet. Ik wist niet wat ik ermee aan moest."
Ook waren er vele kwetsende berichten.
"Op Facebook werd ik uitgemaakt voor leugenaar. Ik heb ook heel veel rugtasjes gevonden, duidelijk van vluchtelingen, soms nog met dichtgeknoopte zakjes zand erin. Ik denk meegenomen van hun thuisland. Mensen beweerden dat ik dat allemaal in scene had gezet."
Ook voor hem is dit ritueel een soort afsluiting. Maar kun je eigenlijk rouwen om iemand die je niet kent?
Lotte, die met het openbaar vervoer vanuit Nijmegen helemaal naar Texel is gekomen voor vandaag: "Nou, misschien niet om de persoon. Maar deze mannen hadden het blijkbaar zo moeilijk dat ze een groot risico namen om in een bootje naar Engeland te vluchten."
Ze zucht, om hoe ongelijk het volgens haar verdeeld is in de wereld.
"En ja, ik kan ook op van alles reageren, online bijvoorbeeld, maar ik kies er nu voor om iets goeds te doen. Vanuit mezelf iets moois te doen. Mensen hoop te geven."
De Texelse jutter knikt.
"Helemaal mee eens," zegt hij. "Ik was meteen geraakt door de woorden die ze me stuurde. En het idee dat de kastelen, droomkastelen, worden meegenomen door het water."
Lotte pakt het gedicht erbij. Ze liet zich inspireren door De Eenzame Uitvaart, waarbij stadsdichters iets voordragen als een dode geen nabestaanden heeft.
"We weten niet wat het laatste bericht aan je moeder was. Wat je je broertje hoopte - maar nooit hebt kunnen - vertellen over je dagen alhier. Wie je hebt gedroomd hier te zijn, welk leven stond je te wachten."
De Texelse jutter kijkt van de zee richting het noorden. "He, een regenboog. Dit is wel heel bijzonder."
Lotte gaat verder: "We brengen een laatste groet op een plek waar we je nooit hebben mogen verwelkomen. Daar waar het verdriet in het zand trekt is het heilig. Hier bouwen we kastelen voor je en ben je een golf lang bij ons."
Het hoogwater stroomt over de zandkastelen, tot ze zijn verdwenen in de zee. Een paar oranje bloemen blijven liggen op het strand.
Tijd voor warme chocomel in de strandtent bij paal 15.
"Het was mooier dan ik had gedacht. Deze saamhorigheid", zegt Lotte.
"En voor de echte nabestaanden is dit misschien geen mooie afsluiting, maar het idee dat als deze mensen ooit gematcht worden en ze kunnen lezen dat er een afscheidsdienst is gehouden; dat moet zoveel betekenen voor iemand."
Een paar dagen na het ritueel krijgt ze een appje van de Texelaar. 'Even snel iets gemaakt.'
Het gedicht van Lotte heeft hij in een zelfgemaakte lijst op het anonieme graf van de twee mannen neergezet, op de algemene begraafplaats in Den Burg.
Als je meer wil weten over hoe spullen of lichamen van vluchtelingen kunnen aanspoelen op Noord-Hollandse stranden: De Egmondse vluchtelingenboot is een podcastserie van NH. Nog steeds hier te beluisteren.