Voor Josje Verhagen, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam, is het duidelijk: het tegelijkertijd leren van een taal en een dialect is niet alleen leuk, maar ook ontzettend waardevol. Dit geldt ook voor het Volendams, een dialect dat steeds minder kinderen spreken.
Als je een taal of dialect op jonge leeftijd leert, heb je 'toegang tot een hele groep sprekers die andere mensen niet hebben', legt Josje Verhagen uit. Verhagen doet onderzoek naar meertaligheid bij kinderen. Een dialect brengt volgens de onderzoeker niet alleen woorden, maar ook cultuur, gebruiken en gevoelens met zich mee. Het dialect wordt een onderdeel van de identiteit van kinderen.
Geen nadelen aan het leren van een dialect
Er zijn volgens Verhagen geen nadelen aan het leren van een tweede taal of dialect. Zo kunnen kinderen oppikken dat een woord slechts bedacht is. Op deze manier begrijpen kinderen eerder dat taal een systeem is van afspraken en symbolen, waardoor ze taal in het algemeen beter doorgronden.
Het grote verschil tussen een tweede taal aanleren of een dialect is dat het dialect vaak meer op de andere taal lijkt die een kind leert, terwijl dat bij twee talen niet zo hoeft te zijn. Denk aan het Nederlands en het Pools. Het Volendamse skôl lijkt bijvoorbeeld heel erg op het Nederlandse school.
"En er zijn weinig mensen die alleen maar het dialect spreken", vult Verhagen aan. Om een extra taal of dialect goed onder de knie te krijgen is het belangrijk om deze elke dag te horen. Verhagen benadrukt: "Uren op een dag."
Accepteren dat talen en dialecten veranderen, dus ook het Volendams
Het dialect alleen op school aanbieden is dan ook niet voldoende. Maar hoe leer je een dialect als steeds minder dorpsgenoten het spreken? "Ik denk dat het jammer is als zoiets verloren gaat, maar het is ook hoe het soms gaat met een taal of dialect. Je kan mensen hier bewust van maken. Het aantrekkelijker maken. Maar het er moet ook niet op een vervelende manier de druk zijn om het te spreken als mensen het dialect niet graag spreken of zich er onzeker over voelen."
Het zou volgens Verhagen al helpen als er wordt geaccepteerd dat talen veranderen. "Bepaalde woorden zijn nu prima die vroeger heel raar waren. Als kinderen wordt verweten niet meer volwaardig het dialect te spreken, dan lijkt mij dat heel vervelend."
Het accepteren van een afgezwakt dialect kan ervoor zorgen dat meer Volendammers het durven te spreken. "Ik denk dat het een utopie is om te denken dat je het hetzelfde kan houden als honderd jaar geleden."
Week van het Volendams dialect
Wordt 't Vòlledams met uitsterven bedreigd? Het Volendams dialect staat onder druk omdat steeds meer jonge mensen geen Volendams meer aanleren. Daarom besteedt NH Nieuws in de week van 't Vòlledams dialect veel aandacht aan deze taalvorm, die een eigen grammatica en vooral een eigen woordenschat heeft.