Ga naar Content

Mysterie nog onopgelost: hoe heet het Palmhoutwrak op Texel?

Het Palmhoutwrak voor de kust van Texel heeft veel van haar geheimen prijsgegeven. Maritiem archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hebben de afgelopen acht weken het wrak bestudeerd om meer te weten te komen. Het wrak is bekend geworden door de vondst van de jurk en honderden andere bijzondere vondsten.

Maritiem archeoloog Thijs Coenen vertelt over hoe de duikers te werk zijn gegaan. - Foto: NH Media/Edo Kooiman

Uiteindelijk werd de belangrijkste vraag van het onderzoek niet beantwoord: Wat is de naam van het schip? In een lezing voor ongeveer honderd belangstellenden dinsdagavond in museum Kaap Skil in Oudeschild maakte maritiem archeoloog Thijs Coenen de resultaten van het onderwateronderzoek bekend. "Tot afgelopen vrijdag hebben we nog gedoken", zegt hij. "De laatste vondsten zijn nog nat van het zeewater."

Pinas

Coenen was zeer tevreden over wat er boven water is gehaald en wat er over het schip verder is ontdekt. Met name de scheepsconstructie is van belang om te weten waar en wanneer het schip heeft gevaren. "We wilden de achtersteven en de voorsteven van het schip vinden. Dat is ons gelukt." Eén van de belangrijkste vondsten is een hekbalk. "Daaruit weten we dat het schip een rechte achterkant had en een spiegel. Dat betekent dat het een 'Pinas' is." 

Een pinas of pinasschip (van het Franse pinace) is een type zeilschip dat in de zestiende en zeventiende eeuw werd gebruikt als oorlogsschip en vrachtvaarder. De naam duidt op het pijnboomhout waarvan het schip oorspronkelijk was gebouwd.

Aan boord werd ook een astrolabium gevonden, een instrument in de zeevaart waarmee hoeken gemeten kunnen worden. - Foto: NH Media/Edo Kooiman

"Hier hebben we pakketten textiel gevonden van één bij twee meter groot en wel dertig centimeter dik. Dat vind je nergens anders"

Maritiem archeoloog Thijs Coenen

Texelse sportduikers hadden eerder de bekende jurk boven water gehaald. De maritiem archeologen haalden ook textiel boven water. "Dat is zo bijzonder", zegt Coenen. "Want je vindt het bijna nooit. Textiel is ook het eerste wat vergaat, omdat het zo kwetsbaar is. Soms wordt er wel kleine stukjes gevonden. Hier hebben we pakketten textiel gevonden van één bij twee meter groot en wel dertig centimeter dik. Dat vind je nergens anders."

Door de vondst van de jurk wisten de onderzoekers dat er wellicht meer textiel aan boord zou zijn. "Er is al heel veel van het wrak weggespoeld. Maar dat we dit toch nog hebben kunnen vinden, zegt wel iets over de goede bewaarkwaliteit van het schip. Het is heel bijzonder."

Aan boord vond Coenen ook een baardmankruik en kaartenrol. - Foto: NH Media/Edo Kooiman

"Dit soort plankjes kunnen onbeduidend lijken. Maar voor ons kan het misschien leiden tot de identificatie van het schip"

Maritiem archeoloog Thijs Coenen

De meest bijzondere vondst was op de voorlaatste dag. De duikers troffen kistplanken die waren beschilderd met merktekens. En met deze tekens hopen de onderzoekers meer te weten te komen over de historie van het schip. De duikers kregen een gevoel van euforie toen de planken boven water werden gebracht. "Dit is zo'n mooie vondst. Er is een hele rijke lading aangetroffen met allemaal bijzondere objecten. Maar die zeggen bijna niets over de identiteit en de herkomst van het schip. Dit soort plankjes kunnen onbeduidend lijken. Maar voor ons kan het misschien leiden tot de identificatie van het schip."

"Over twee jaar hopen we ons eindrapport klaar te hebben met al onze bevindingen"

Maritiem archeoloog Thijs Coenen

Volgens Coenen gaat het echte onderzoek nu pas echt beginnen. Het wordt daarom nu 'afkicken' voor de duikers. "Daar waren we de afgelopen twee weken al mee bezig toen het wrak weer moest worden afgedekt met gaas", zegt Coenen. "Het wordt wel weer even wennen om straks weer op kantoor te werken. Over twee jaar hopen we ons eindrapport klaar te hebben met al onze bevindingen."

Lees ook