Tata Steel is net zo vervuilend als de voormalige Italiaanse staalfabriek Ilva, blijkt uit een analyse van het RIVM. Het RIVM noemt de hoeveelheid blootstelling aan fijnstof vergelijkbaar met die van de omstreden staalfabriek. Leidinggevenden gingen destijds zelfs de cel in.
Het RIVM baseert zich op een gezondheidsrapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dat bracht de gezondheidsrisico's door de uitstoot van giftige stoffen in fijn stof rond de omstreden Italiaanse staalfabriek Ilva in kaart. Het RIVM legde dat naast eigen onderzoek van afgelopen september, toen het de gevolgen van fijnstof en stikstofdioxide onderzocht. De situaties blijken sterk vergelijkbaar.
Eerder concludeerde het RIVM dat inwoners van Wijk aan Zee tweeëneenhalve maand korter leven door fijnstof- en stikstofdioxide-uitstoot van Tata Steel. Dat doen ze ook in een slechtere gezondheid dan in andere gebieden. Het RIVM noemde klachten als misselijkheid, stress ende kans op hart- en vaatziekten is er 'hoog'.
Hoge gevangenisstraffen
Nu noemt het RIVM de vervuiling van Tata dus vergelijkbaar met die van de voormalige staalfabriek in Italië. Saillant is dat er in Italië destijds hoge gevangenisstraffen zijn uitgedeeld wegens nalatigheid. De broers Fabio en Nicola Riva deden tussen 1996 en 2012, toen zij aan het roer stonden, veel te weinig om vervuiling tegen te gaan.
De broers werden door een lokale rechtbank veroordeeld tot 20 en 22 jaar cel. Het Hof voor de Rechten van de Mens deed daar nog een schepje bovenop: zowel het bedrijf als de Italiaanse staat werd veroordeeld. Ook de staat had allerlei gezondheidsmaatregelen actief tegengehouden door niet toe te zien op de beloftes van het bedrijf om verbeteringen door te voeren, oordeelde het Hof.
Eind vorig jaar toonden onder andere Pieter Omtzigt (NSC) en Laurens Dassen (Volt) zich in Kamervragen ook al bezorgd om de vergelijking tussen Tata Steel Nederland en Ilva, dat nu overigens ArcelorMittal heet.
Het is zeer de vraag of het hier in Nederland net zo ver gaat komen als in Italië. Bestuursleden kunnen veel minder makkelijk persoonlijk aangeklaagd worden, hier en daar scherpt Nederlandse overheid de vergunningen aan en Tata Steel houdt zich aan zijn eigen verbeterplannen. Volgens de staalgigant is de uitstoot van fijnstof nu door allerlei maatregelen al een derde lager zijn dan vijf jaar geleden.
Voldeed Tata aan vergunningen?
De belangrijkste adviseur van het Europees Hof schreef onlangs dat Tata Steel bij nieuwe installaties aan veel hogere gezondheidseisen moet gaan voldoen. Dat advies kan grote gevolgen hebben voor Tata Steel, mits het Hof meegaat in haar redenering.
Het kan dus nog even duren, maar universitair docent privaatrecht Anneloes Kuiper voorziet grote gevolgen voor Tata. Het is namelijk mogelijk dat oude vergunningen dan opnieuw tegen het licht gehouden worden. "Dan wordt er gekeken of de vergunningen destijds zijn afgegeven met de laatste inzichten die er op dat moment waren." Nu zijn vergunningen vaak nog gestoeld op oude vereisten, soms van bijna twintig jaar geleden.
De RIVM-memo komt vlak voordat de Tweede Kamer dinsdag op verzoek van de Partij voor de Dieren praat over Tata Steel. De staalfabriek werd namelijk niet genoemd in de recente regeerplannen. Dat wekte bezorgdheid, omdat er misschien miljardensteun voor het bedrijf uitgetrokken gaat worden.
Dinsdag moet er meer duidelijk worden over de houding van de nieuwe coalitie tegenover Tata Steel.