Waar zijn de 400 Haarlemse veteranen? Oud-militair doet oproep

Schaaf woont in een rustig straatje in de Burgwalbuurt. Na een lange carrière bij de landmacht is hij nu met vervroegd pensioen. "Ik kon kiezen of ik er op mijn zestigste uitging of al wat eerder. Ik koos ervoor om na bijna veertig jaar te stoppen. Je moet genieten van het leven. Ik begon als dienstplichtige en ben doorgestroomd als beroepsmilitair."

Aantrekkingskracht

Al op jonge leeftijd voelde Edwin Schaaf de aantrekkingskracht van het leger. "Ik wilde altijd al de marine in. En eigenlijk had ik ook geen ander plan toen ik mijn eindexamen had gedaan. Mijn ouders vonden dat ik dan maar vervroegd in dienst moest. Ik had de mazzel dat ik bij de keuring werd aangemerkt als potentieel leidinggevende. Zo kwam ik op als luitenant bij de infanterie. Dat was best raar: als 18-jarige stond ik voor veertig jongens die over het algemeen ouder waren dan ik. Maar ze hadden het goed gezien bij die keuring: het leidinggeven ging me goed af."

Het gezegde luidt dat het leger een 'man' van je maakt, maar zo heeft de Haarlemmer het niet ervaren. "Kijk, je groeit als mens. Je doorstaat ellende en narigheid. Het is misschien wel omgekeerd: ik heb veel met soldaten gewerkt en dat houdt je juist jong. Ze zeggen ook: 'in dienst leer je bier drinken'. Ik denk dat dat wèl is gebeurd."  

Schaaf ging drie keer op een buitenlandse missie: "De eerste keer was in Bosnië. Daar werkte ik voor de Europese Unie. Ik reed het land door en sprak met militairen, mensen uit het onderwijs, burgemeesters en de burgerbevolking. Later was ik in Irak en Afghanistan het hoofd logistiek van de missies. Daar zat ik meer op het kamp dan dat ik buiten was. In Irak was het nog redelijk veilig, maar in Afghanistan kwam ik de compound echt niet af. Je hebt daar wel momenten: je wordt beschoten, er vallen raketten."

Drie missies

Drie buitenlandse missies: dat klinkt als een heftige ervaring. Schaaf: "Dat is echt voor iedereen anders. Daar valt geen peil op te trekken. Ik denk dat ik niets heb ervaren waar ik last van ga krijgen. Maar veel mensen krijgen pas op latere leeftijd last van ervaringen uit het verleden. Dat heeft volgens mij met fysieke en mentale weerbaarheid te maken. In de loop der jaren word je minder sterk. Als ik nu een zielige film kijk, moet ik huilen. Vroeger had ik de film gewoon uitgezet. Maar je emoties kunnen tonen, is ook een kracht." 

Tekst loopt door onder de foto.

De nieuwste missie van Edwin Schaaf is om de nieuwe vereniging Veteranen Haarlem leven in te blazen. "In Bloemendaal, Heemstede en Zandvoort zijn de veteranen goed georganiseerd, maar in Haarlem was eigenlijk nog niets. Daar kwam ik vorig jaar op Veteranendag achter. We stonden met vijf, zes man voor het stadhuis, maar de burgemeester kwam niet opdagen. Bleek dat de afspraak was afgezegd, maar dat wisten wij niet."

Bij dat clubje was ook een Nieuw-Guinea-veteraan, vertelt Schaaf. "Die oude man was helemaal uit Schalkwijk gekomen met zijn scootmobiel. Dat vond ik zo triest. Ik heb toen wel een gesprek met de burgemeester kunnen regelen. Wienen is ook blij dat hij nu een aanspreekpunt heeft."

400 veteranen

In Haarlem wonen naar schatting ruim 400 veteranen. Die zijn vanwege de privacyregels lastig te benaderen, daarom doet Schaaf zijn oproep bij NH. "Het moet langzaam groeien, maar als we straks een club hebben met zo'n honderd veteranen, ben ik al heel tevreden. We hebben veel kameraadschap, je ziet dat veteranen snel klikken met elkaar. En dat kan jong en oud zijn: iedereen die op missie is geweest, is in principe een veteraan. Dus dat kan ook iemand van 25 jaar oud zijn."

"Ik wil veteranen uit Haarlem de kans bieden om met elkaar te praten over hun ervaringen. Dat kan ook over PTSS (posttraumatische stressstoornis, red.) gaan. Laatst waren er vijftien veteranen bijeen, daarvan hadden er vijf last van eerdere ervaringen."

Veteranen Haarlem wil volgend jaar uitpakken op Veteranendag (28 juni 2025), zegt Schaaf. "Dit jaar is het te kort dag, maar volgend jaar vieren we 80 jaar vrijheid. Dan willen we ook de Haarlemse burgers betrekken bij de viering van die dag."

Tekst loopt door onder de foto.

De Haarlemse veteranen laten zich komende zaterdag 4 mei al zien tijdens de Dodenherdenking. "We lopen in ieder geval met zes, zeven veteranen mee in de stille tocht naar de Dreef. We gaan daar ook een krans leggen bij het monument als Veteranen Haarlem."

Anjerperkje

Bij een ander oorlogsmonument - op de Jan Gijzenbrug in Haarlem-Noord - ligt sinds kort een anjerperkje. De eerste witte anjers bloeien er inmiddels. 'De witte anjer is het nationaal symbool voor erkenning en waardering voor de Nederlandse Veteraan', staat te lezen op een bordje in het perk.

Schaaf: "Het gekke is dat wij daar niets van wisten. In andere gemeenten werden de veteranen uitgenodigd voor de opening. Dat kan beter. Wij willen als Haarlemse veteranen bijvoorbeeld best zorgen voor het onderhoud van zo'n perkje."