Tien jaar lang werd rond april een editie van de boekenserie Joodse huizen uitgegeven. Dit jaar komt het tiende en laatste boek in die serie uit, daarom blikken we terug met auteurs die bijdroegen aan de boekenreeks. Merav Pront schreef over haar betovergrootmoeder en voor het eerst gaat ze naar binnen waar ruim negentig jaar geleden de winkel zat.
Joodse huizen - NH Nieuws
In de boekenreeks staan talloze plekken in de stad centraal waar een vooroorlogs joods verhaal aan verbonden is. Merav Pront deed onderzoek naar haar betovergrootmoeder Eva Nikkelsberg. Ze kwam erachter dat er aan het Krugerplein in Oost jarenlang een delicatessenzaak heeft gezeten die werd gerund door haar betovergrootmoeder. "Ik ben hier nog nooit naar binnen geweest", vertelt ze voor de deur van Café Oost, dat nu op die plek gevestigd is. "Ik ben benieuwd of we nog een stukje van haar verleden kunnen gaan zien."
Het café is een traditionele bruine kroeg, met een biljart en dartborden aan de muur. Achter de bar blijken zelfs nog foto's uit die tijd te liggen, maar het zijn beelden van de periode toen de zaak van Nikkelsberg er niet meer zat. Terwijl Pront een rondje loopt beseft ze wel dat ze voor het eerst voet zet op, voor haar, historische grond. "Dan zou ik nu in Eva's huis staan", vertelt ze in de biljartruimte. "Dus dat vind ik wel een bijzonder moment."
Familiegeschiedenis
Ook het verhaal van haar betovergrootmoeder is bijzonder, want de vrouw werd twee keer in haar leven weduwe, had drie kinderen en runde dus de winkel. Het verhaal greep Pront aan, toen ze voor de zesde editie van Joodse Huizen had besloten ook een stuk van haar familiegeschiedenis te onderzoeken. Ter ere van de tiende en laatste editie van de boekenreeks zal ze haar verhaal delen tijdens een speciale middag, aanstaande zaterdag 4 mei.
De stichting Joodse Huizen en Uitgeverij Amphora Books vieren de mijlpaal van het tiende boek in de Uilenburgersjoel, waar een programma met zes auteurs die in de afgelopen tien jaar hebben bijgedragen aan de serie zullen spreken.
Naast Merav Pront, zal ook Auke Kok een verhaal delen. Hij vertelt over Joods bokser Ben Bril. Hij groeide achter de Uilenburgersjoel op en werd gehard op de grimmige straten van de buurt. Bril overleefde de oorlog, maar Kok zijn verhaal en bewondering richt zich op de periode ver voor de oorlog. "Ik zie hem dan toch als jongen, meer nog dan als gevestigde bokser", legt de auteur uit. "Een jongen die hier met een paar haveloze kleren aan, door de sloppen de stegen gaat, maar wel met zijn rug recht. Trots op wie hij is."
Medaillekandidaat
En die trots speelt ook later een belangrijke rol, wanneer Ben Bril weigert deel te nemen aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn. En dat terwijl hij wel medaillekandidaat is. "Hij had een moreel kompas, al op zeer jonge leeftijd", geeft Kok aan. "Hij vond 'wij Joden zijn evenveel waard als andere mensen en niemand verdient het om Joden zo te behandelen als nu in Duitsland gebeurt'. Dus ik ga er niet naartoe."
"Als je niet oppast dan ga je gewoon in de hele stad een hele nare oorlogsherinnering zien"
De verhalen van Ben Bril en Eva Nikkelsberg zijn onlosmakelijk verboden met plekken in de stad. Hoewel Merav Pront in haar zoektocht meerdere locaties heeft onderzocht waar hij betovergrootmoeder gewoond heeft en waar ze haar zaken runde, wil ze d aar niet continue bij stilstaan. "Als je niet oppast dan ga je gewoon in de hele stad een hele nare oorlogsherinnering zien", legt ze uit. "Dus ik probeer er heel bewust voor te waken dat ik dat niet doe, dus dat dit gewoon ook een biljart en dartcafé mag zijn. En dat het niet een monument per se is. Ik ben niet zo'n nuchter persoon, maar ik probeer daar wel nuchter in te blijven."
Aanstaande zaterdag zullen dus de verhalen van Kok en Pront worden verteld, maar ook vier andere auteurs die bijdroegen aan de boeken van Joodse Huizen zullen spreken. Op de website van het Amsterdamse 4 en 5 mei comité zijn plekken te vinden die ook belangrijk waren in de geschiedenis van Joods Amsterdam, en welke op 4 en 5 mei de deuren openen.
AT5 zendt op 4 mei de Stille Tocht en de aansluitende Nationale Herdenking op de Dam live uit vanaf 18.15 uur. Tijdens de tocht door de voormalige Joodse Wijk vertellen we de verhalen uit de buurt. Op 5 mei zie je om 20.15 uur de hoogtepunten van Bevrijdingsdag.