De gemeente Amsterdam heeft de volgende loting voor vergunningen voor rondvaartboten uitgesteld tot 2028. Dat blijkt uit een maandag verstuurde brief van de gemeente aan rederijen, die in handen is van NH. Slecht nieuws voor reder Richard Jonkman, die hoopte in 2026 een aantal verloren vergunningen terug te krijgen.
Vanwege de toenemende drukte op het water verloot de gemeente Amsterdam sinds een aantal jaar tijdelijke exploitatievergunningen voor rederijen. De volgende uitgifteronde zou eigenlijk over twee jaar zijn: een nieuwe kans voor reders om een of meerdere felbegeerde vergunningen voor hun boten te bemachtigen.
Het besluit van 13 februari om de volgende vergunningsrondes uit te stellen, werd maandag door de gemeente per brief bekend gemaakt aan de reders. De meeste rederijen waren al op de hoogte van het besluit.
Te weinig tijd
De reden voor het uitstel: er zou te weinig tijd zijn om voor 2026 nog een zorgvuldige uitgifteronde en 'de juridische inbedding daarvan' uit te voeren. 'Als bijkomend voordeel' kan de gemeente nu ook het oordeel van de Raad van State over het zogeheten 'volumebeleid' afwachten: de gemeente besloot eerder dat er nog maximaal 550 rondvaartboten door de grachten mogen varen. Ook wacht de gemeente nog op een uitspraak van de rechtbank over de uitgifteronde van de exploitatievergunningen voor 2024.
Voor sommige rederijen is het uitstel goed nieuws: zij hebben twee jaar extra de tijd om gebruik te maken van de vergunning. Maar niet iedereen is blij. Reder Richard Jonkman van Boat Amsterdam verloor tijdens de vergunningsloting voor 2024 vijf van zijn tien boten. Hij hoopte die vergunningen in 2026 terug te krijgen.
Hoe zit het met de exploitatievergunningen?
De gemeente Amsterdam besloot een aantal jaar geleden dat er een vergunningsplafond moest komen voor rondvaartboten in Amsterdam, vanwege de toenemende drukte op het water. Volgens Europese regelgeving mag zo'n plafond alleen ingevoerd worden als de vergunningen voor bepaalde tijd worden uitgegeven, anders raakt de markt op slot. De vergunningen die rederijen hadden werden in 2020 omgezet in een vergunning voor bepaalde tijd.
Er worden de aankomende jaren in totaal nog maar 550 vergunningen gefaseerd uitgedeeld. Per 1 maart 2024 zijn de eerste vergunningen afgelopen en opnieuw uitgegeven via de loting. Er waren toen 155 vergunningen te vergeven en er deden ruim 700 aanvragen mee. In 2026 zou de tweede ronde zijn, en daarna in 2028 en 2030. Nu zijn al die lotingsrondes dus met twee jaar uitgesteld. Het besluit van de gemeente uit 2020 ligt overigens nog ter behandeling in hoger beroep bij de Raad van State.
Vijf vergunningen kwijt
"Ik was woest toen ik het hoorde", zegt Jonkman over het besluit van de gemeente. "Ik heb vergunningen die aflopen in 2024. Die zou ik terug moeten kunnen loten in 2026 om weer met die boten te gaan varen, en dat hebben ze nu uitgesteld." Hij vindt het oneerlijk: reders die de vorige ronde vergunningen zijn verloren, moeten nu vier jaar wachten op een nieuwe kans in plaats van twee.
De rederij van Jonkman voer altijd met tien boten. Met de loting voor 2024 verloor hij daar dus de helft van, maar de voorzieningenrechter oordeelde dat hij tijdelijk mag blijven doorvaren met drie extra boten - tot zes weken na de beslissing van de Raad van State. De impact van het besluit van de gemeente is anders te groot voor Jonkman.
De situatie doet hem veel. "Ik raakte vijf vergunningen kwijt, dat is de helft van mijn bedrijf." Dat hij er nu tijdelijk drie terug heeft, betekent niet dat hij zich geen zorgen maakt. "Het hangt als het zwaard van Damocles boven mijn hoofd. Het levert zoveel stress op, ook voor mijn gezin, familie en collega's. Die stress slaat op het lichaam. Ik vind het moeilijk om daarover te vertellen, dan breek ik in duizend stukjes", vertelt Jonkman geëmotioneerd.
Hij vindt dat hij als 'proefkonijn' wordt gebruikt, omdat de gemeente het oordeel van de Raad van State en de rechtbank wil meenemen bij de voorbereiding van de nieuwe uitgifterondes.
"Ik vind het moeilijk om daarover te vertellen, dan breek ik in duizend stukjes"
Minder investeren
Frans Heijn van de Verenigde Rederijen Amsterdam hoort vaker van rederijen dat de nieuwe vergunningsregeling ontzettend veel stress veroorzaakt. Een rederij met meerdere boten heeft namelijk voor elke lotingsronde wel een aantal boten waarvan de vergunning afloopt en waarvoor dus geloot moet worden, legt hij uit. Zelf had hij geluk met de loting van 2024: met zijn rederij E-boats kreeg hij een vergunning voor al zijn boten.
Hij ziet dat rederijen door de nieuwe regeling minder risico durven te nemen, bijvoorbeeld bij investeringen in elektrische boten. "Als de nieuwe regeling er niet was geweest, waren denk ik alle boten in Amsterdam al elektrisch geweest. Maar als je niet weet of je mag doorvaren, dan ga je niet elektrisch varen."
Uitstel niet mogelijk
Een woordvoerder van de gemeente laat in een reactie weten dat het niet mogelijk is om de vergunningen van de ronde van 2024 uit te stellen, omdat de nieuwe vergunningen al zijn uitgegeven en op 1 maart 2024 zijn ingegaan. “Het verlengen van de looptijd van vergunningen die op 1 maart 2024 zijn afgelopen zou betekenen dat er tot 135 vergunningen extra op het water zouden komen. Dit is ongewenst.”
Met het uitstellen van loting voor 2026 is er ook ruimte gekomen om de rechtszaken tegen het volumebeleid af te wachten, vervolgt de woordvoerder. “Het besluit van het college tot het uitstellen van de ronde 2026 is genomen met brede instemming van zowel de branche als de gemeenteraad. Het is wenselijk om, gezien de juridische complexiteit van het dossier, eerst een uitspraak van het hoogste rechtscollege af te wachten voordat de tweede groep vergunningen afloopt. Helaas wachten de gemeente en reders sinds februari 2022 op een uitspraak.”
De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft de gemeente laten weten dat de uitspraak pas aan het einde van dit jaar is te verwachten. Om deze reden is het volgens de woordvoerder niet goed mogelijk om op tijd een uitgifteronde van vergunningen te doen die in maart 2026 in werking kan treden.