Helft minder bezoekers en fouilleren: extra maatregelen op 4 mei op en rond de Dam

Alert en een beetje bezorgd, dat is burgemeester Femke Halsema nu er op 4 mei een Nationale Dodenherdenking op de Dam plaatsvindt in een gespannen samenleving. Een eenmansactie of georganiseerd protest zou zomaar de twee minuten stilte kunnen verstoren, is de analyse van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de politie. Extra zorgen – in vergelijking met voorgaande jaren – voor terreur zijn er op dit moment niet.

Halsema: "Je merkt dat er een grote actiebereidheid is in Nederland en verontwaardiging over met name het conflict in Israël en Palestina. Wij zijn bezorgd dat het ook effect kan hebben op Dodenherdenking."

Verdrukking 

De driehoek neemt uitgebreide voorzorgsmaatregelen. Zo komen er toegangssluizen rondom de Dam waar gefouilleerd wordt, en worden er maar maximaal 10.000 mensen toegelaten, een halvering van het bezoekersaantal van de afgelopen jaren. Dit wordt gedaan om bij calamiteiten verdrukking te voorkomen. Bezoekers zullen in vakken worden geplaatst. Ook zijn vlaggen, borden en geluidsversterkende apparaten verboden om mee te nemen.

De driehoek geeft een duidelijke voorwaarschuwing: het helemaal voorkomen van wanordelijkheden is onmogelijk. "We doen er wel alles aan het te voorkomen en als het wel plaatsvindt zullen we zo snel mogelijk handhavend optreden. Wij wilden niet de stap zetten naar een besloten herdenking, daar is vanzelfsprekend wel over nagedacht", aldus Halsema.

Dun koord

Het eventuele optreden van de politie wordt balanceren op een dun koord: een verstoring zoals geschreeuw moet zo snel mogelijk worden beëindigd, maar het ingrijpen door agenten moet ergere ongeregeldheden voorkomen. Dus wat doe je bij grotere groepen die uit zijn op het verstoren van bijvoorbeeld de twee minuten stilte? Voor agenten wordt nog een handboek met richtlijnen uitgewerkt, zegt justitie.

"Ik ben gehouden aan wat de wet mij toestaat. Wij zien op dat gebied mogelijkheden om in te kunnen grijpen. Dan kunt u denken aan mensen aanhouden en van de Dam afhalen", legt René de Beukelaer, hoofdofficier van justitie in Amsterdam, uit.

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei denkt nog na over hoe zij de 10.000 plekken gaan verdelen, om zo teleurgestelde mensen bij de toegangssluizen te voorkomen.

"Ik sta hier met een zeker gevoel van: dat dit nodig is, maar we doen dit juist om te beschermen wat we echt willen beschermen: een waardige Nationale Dodenherdenking op de Dam is het nodig dat we goed luisteren naar de veiligheidsdriehoek", aldus Wim van de Donk, voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Stille tocht

Naast de Nationale Herdenking zijn er zoals elk jaar tientallen kleinere herdenkingen in de stad en vindt er voorafgaand aan de twee minuten stilte een stille tocht plaats, die eindigt op de Dam.

Dat die stille tocht ook daadwerkelijk in stilte plaatsvindt, is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van het lokaal comité, vertelt Halsema. "Zij dringen er ook op aan te respecteren dat het een stille tocht en geen manifestatie is. De politie zal ook hier aanwezig en bij ongeregeldheden optreden."

Op dit moment is er één demonstratie bij de gemeente aangemeld. Welke boodschap zij willen verkondigen, is niet bekend. 

Halsema: "Er zijn 526.000 minuten in een jaar, dat zijn allemaal minuten waarin gedemonstreerd kan worden, maar respecteer de stilte van 4 mei. Dat is een moment waarop iedereen in Nederland terugdenkt aan de verschrikkelijkheden van de Tweede Wereldoorlog."