Maria groeide op naast Haarlemse gevangenis: "Sommige vriendinnetjes vonden het doodeng"

Dat ze op een bijzondere plek is opgegroeid, realiseert ze zich al langer. Als kind vonden sommige vriendinnetjes het fascinerend en anderen ronduit eng dat Maria naast de gevangenis woonde. "De een zat met haar neus tegen het raam geplakt om de busjes met gevangenen te bekijken, een ander durfde niet bij mij thuis te spelen." Echter, kinderen weten niet beter dan de plek waar ze groot worden. "Voor mij was het gewoon."

Jeugdherinneringen

Het idee om er een boek over te schrijven sluimerde al jaren door haar hoofd. Nadat ze terugkwam uit de Verenigde Staten, waar ze een aantal jaar werkte en woonde, vond ze een oud aantekenschrift uit haar studietijd. Toen wist ze dat het moment was gekomen om alles op papier te zetten. "Daar stonden allemaal aantekeningen in over mijn jeugd. Heel fragmentarisch. En zo is dit boek ook ontstaan. Eigenlijk zijn het allemaal korte verhalen achter elkaar."

Tekst gaat door onder de foto 

Hoewel ze benadrukt dat het boek fictie is, put Maria rijkelijk uit haar Haarlemse jeugd. Zo verongelukte haar moeder toen ze 20 was, niet 12. En haar vader was niet jarenlang de directeur, maar een paar jaar onderdirecteur van de koepel. Ook is ze geen enig kind zoals haar hoofdpersoon Frida. 

De hoofdpersoon lijkt op de schrijver. Ze woont op dezelfde plek, hoort en ziet dingen die Maria ook heeft ervaren en niet onbelangrijk, ze had een bijzondere vader. "Ik hoefde daar niet veel voor te verzinnen", zegt Maria lachend. 

Alice in Wonderland

Het onverstoorbare meisje Frida woont samen met haar excentrieke vader, de directeur van de gevangenis, die een neiging tot stelen heeft, naast de gevangenis. Frida houdt van lezen en haalt steun uit de karakters van Alice in Wonderland van de Britse schrijver Lewis Carol.

Alice moet zich net als Frida staande houden in een bizarre wereld zonder dat ze daar invloed op heeft. "Toch gaat ze gewoon haar eigen gang, ik herken dat wel. Iedereen vroeg zich af hoe ik met drie kinderen om me heen een boek kon schrijven."

Maria woonde tot haar 18e in het huis bij de koepel. De buurt rondom de Harmenjansweg was rauw. "Het was toen echt wel de achterbuurt van Haarlem. Ik wilde graag verhuizen, maar mijn ouders vonden het goed om hun kinderen te leren dat niet iedereen het zo goed had als wij."

De schrijver weet nog goed dat als ze in de tuin met de bal speelde, ze liever had dat die op het gevangenisterrein terechtkwam dan aan de andere kant. "Daar woonde een man met twee grote honden met dito bekken. Doodeng vond ik dat als kind." Toch heeft ze ook goede herinneringen aan de buurt. "Er waren veel rommelterreinen waar je eindeloos kon rondscharrelen en hutten bouwen." 

Zowel haar vader als moeder waren psychologen, net als die van hoofdpersoon Frida. Maria’s vader was zeer begaan met de gedetineerden. "Mijn vader kwam zelf uit een arm gezin. Hij zei altijd dat het makkelijk was om je aan regels te houden als je het goed hebt."

"Het is anders als je uit een rot gezin komt waar drugs en alcohol worden gebruikt. Dan krijg je verkeerde vrienden, sla je eens een keertje een autoruitje in, neemt de radio mee en wordt opgesloten in de jeugdgevangenis. Dan ben je al jong verloren tussen al die criminelen. Mijn vader was met die jongens begaan."

Kontje Pils

Maria vertelt hoe hij altijd met anekdotes thuiskwam. Ook die zijn in het boek terug te vinden. Zo is te lezen over de gevangene Kontje Pils, die zijn vrouw met een bierflesje had doodgeslagen, omdat zij altijd zijn laatste slokje bier opdronk. "Dat heb ik altijd een heel fascinerend verhaal gevonden. Waar ligt de grens? Bij slokje 99 of 100?"

Net als Frida in het boek, heeft Maria als kind zelf een keertje een half uurtje in een cel doorgebracht. "Niet als straf, maar gewoon omdat ik wilde weten hoe het was. De gevangenen die normaal rondliepen door de gevangenis, moesten voor die gelegenheid achter slot en grendel. Het dochtertje van de onderdirecteur kwam eraan", vertelt ze.  

Tralies

Het geluid van de gevangenen die tegen de tralies aantikten, 's avonds als ze in bed lag. Tik, tik, tik, Maria vond het als meisje een geruststellend geluid. Maar of het een vorm van onderlinge communicatie was of dat ze het gewoon uit verveling deden dat weet ze niet. Wat ze wel weet, is dat het een herinnering is die nog steeds vers in haar geheugen ligt. Een die ze net als vele andere herinneringen de hoofdpersoon in haar boek laat beleven.

Op de vraag die ze zichzelf op de achterflap van het boek stelt: 'Je kan een kind uit de gevangenis halen, maar hoe haal je de gevangenis uit het kind?' Heeft ze een duidelijk antwoord: "Dat kan dus niet. Maar dat hoeft ook niet. Het gaat erom wat je er mee doet, hoe je omgaat met ongewone situaties of met het gezin waar je uit komt. Ondanks dat ik ben opgegroeid op een bizarre plek, ben ik goed terechtgekomen. Er is zelfs een boek uit voortgekomen. In dat opzicht is mijn opvoeding en die van Frida goed geslaagd!"