Verboden onkruidverdelger aangetroffen in water Venhuizen: "Direct gevaar voor omwonenden"

Bij een meetpunt van het poldergemaal De Drieban in Venhuizen is de stof aangetroffen, zo blijkt uit onderzoek van milieugroep Mobilisation for the Environment (MOB).

"De gemeten concentraties in de periode van 2021 tot 2023 zijn aanzienlijk hoger dan de wettelijk vastgestelde maximale toelaatbare concentratie en nemen de laatste jaren toe. Uitspoeling vanuit historisch gebruik is daarom zeer onwaarschijnlijk", stelt MOB-voorzitter Johan Vollenbroek.

Direct gevaar voor omwonenden

Dinoterb, dat als onkruidbestrijder op de markt kwam, is al sinds 1998 verboden in de Europese Unie. De stof tast niet alleen de waterkwaliteit en het ecologisch evenwicht aan, maar is bovendien ook kankerverwekkend. "Het vormt een direct gevaar voor omwonenden van de percelen waar dit middel wordt toegepast, met name voor zwangere vrouwen", benadrukt Vollenbroek. Volgens de milieugroep wordt dinoterb 'het meest waarschijnlijk' gebruikt in de sierbloementeelt.

Nederland laagste op ranglijst

Reden voor de bezorgdheid zijn de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). In 2000 hebben alle EU-landen daarover afspraken gemaakt met elkaar. In 2027 moeten die doelen gehaald zijn. Op de Europese ranglijst die weergeeft hoe goed landen hun waterkwaliteit op orde hebben, staat Nederland helemaal onderaan. "Als de waterkwaliteit dan niet op orde is gaat Europa ingrijpen”, waarschuwt Vollenbroek.

De milieugroep eist dat het hoogheemraadschap hiertegen optreedt, en heeft inmiddels ook een handhavingsverzoek ingediend om op te treden tegen diegenen die zich schuldig maken aan het illegale gebruik. Volgens Vollenbroek is dinoterb in 2014 ook al aangetroffen. "Laten we hopen dat ze nu ook eindelijk hun verantwoording nemen en daadwerkelijk aan de slag gaan", zegt hij. 

Tekst gaat verder onder de foto.

Pilot voor schoner oppervlaktewater

Polder De Drieban in Venhuizen is al langer een zorgenkindje. Het oppervlaktewater in de polder bevat al jaren te hoge concentraties van gewasbeschermingsmiddelen, constateerde het waterschap in september 2022. Zo werden er in 2020 en 2021 eenmalig of meermaals insectenbestrijdingsmiddelen (imidacloprid en pyriproxifen) en schimmeldoders (pyraclostrobin en carbendazim) in het water aangetroffen.

Om het tij te keren, startte het hoogheemraadschap eind 2022 - op aandringen van waterschapspartij Water Natuurlijk - een pilot om het water in de polder vóór 2027 schoner te krijgen. 

"Dit betekent dat de agrarische sector zelf verantwoordelijkheid neemt om zijn
achterban in beweging te brengen. Zij organiseren het proces om te zorgen voor bewustwording bij de agrarische ondernemers uit het gebied van de problematiek", schrijft dijkgraaf Remco Bosma daarover in een memo.

Kennisoverdracht via studiegroepen, keukentafelgesprekken en veldexcursies moeten bewustwording op dit thema aanwakkeren. Agrariërs kunnen zich vrijwillig aanmelden voor de pilot. "Hierbij staat de ambitie centraal om te komen tot een weerbare teelt."

Verbazing

Niet het hoogheemraadschap die verantwoordelijk is voor de waterkwaliteit in dat gebied, maar land- en tuinbouworganisaties LTO Noord en KAVB moeten dus de kar gaan trekken. En dat roept vraagtekens op bij Vollenbroek. "Het zou zo een bericht in De Speld (een satirische website, red.) kunnen zijn", reageert hij.

"LTO roept al jaren dat ze de gewasbeschermingsmiddelen die ze nu gebruiken keihard nodig hebben. En nu moeten ze hun achterban gaan vertellen hoe ze hiermee om moeten gaan? Het is een softe aanpak. Het waterschap moet zelf controles gaan uitvoeren."

Ook Water Natuurlijk is verbaasd dat het waterschap niet zelf de regie in handen neemt. "Hoe kan LTO Noord degene zijn die hierin de gebiedsregisseur is? Een mooi staaltje van de slager keurt zijn eigen vlees", aldus de waterschapspartij op hun website. Bart Nootebos daarover: "Het is geen goed voorteken, maar we wachten eerst de rolverdeling en plan van aanpak af."

Nulmeting

Jaap Bond, voorzitter bij KAVB, geeft aan dat de sector al jaren bezig is om minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. "We nemen dit als sector zeer serieus", zegt hij. "Wij weten dat we in 2027 moeten voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Als we die doelen niet halen, grijpt de Europese Unie in en dat willen we niet."

Volgens hem heeft de sector ‘veel last’ van oude middelen als dinoterb, die moeilijk afbreekbaar lijken te zijn. "Het wordt al ruim 25 jaar niet meer geleverd, en het is ook niet te verkrijgen." Hij pleit dan ook voor een nulmeting, en een onderzoek waar het dan wel vandaan komt.